Qadriyatlar falsafasi

9-Mavzu:  Ijtimoiy-siyosiy  qadriyatlar  demokratik  printsiplarni  joriy  
qildirish asoslari.  
Reja: 
1.
 
Ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar tizimi.  
2.
 
Demokratiya  – siyosiy qadriyatlar sifatida. O`zbekistonda demokratik 
prinsiplarni joriy qilinishi va muammolari. 
 
3.
 
Huquq va erkinlik shaxs qadriyatlari sifatida. 
 
4.
 
Totalitar tuzum sharoitida mahalliy aholi erkinliklari va huquqlarini poymol 
qilinishi. 
 
5.
 
Barqarorlik, tinchlik, millatlararo totuvlik - jahon hamjamiyatiga yo`l ochuvchi 
ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar ekanligi
 
6.
 
. «Fuqarolik jamiyati» tushunchasi va uni o`rnatish masalalari.
 
Jamiyat taraqqiyotida, inson hayotida ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar alohida o`rin 
tutadi. 
Ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar ichida barqarorlik, tinchlik, totuvlik alohida ahamiyat 
kasb etadi.  
Erkinlik, tenglik, birodarlik insoniyat tomonidan hamisha e`zozlab, qadrlangan. 
Insonning erkinligi, uning shon-shuxrati va qadr-qimmati jamiyatimizning oliy 

---

qadriyatlaridir. O`zbekistonda boshqa millat va xalqqa nisbatan do`stlik, birodarlik 
munosabatida bo`lish – bu o`zbek xalqi va milliy ruhiyatining ajralmas fazilatidir.  
Mamlakatimizda demokratik institutlar faoliyatini yo`lga qo`yish va fuqarolik 
jamiyati asoslarini shakllantirish uzoq muddatli jarayondir. Demokratik  g`oyalarni 
shunchaki bayon qilib, yuqoridan joriy va tatbiq etish bilan odamlar ongida tub 
o`zgarishlar qilib bo`lmaydi.  Prezidentimiz Islom Karimov ta`kidlaganidek, 
«Demokratiya jamiyatning qadriyatiga, har bir insonning boyligiga aylanmog`i kerak. 
Bu esa bir zumda  bo`ladigan ish emas. Xalqning madaniyatidan joy ololmagan 
demokratiya turmush tarzining tarkibiy qismi ham bo`la olmaydi. Bu tayyorgarlik 
ko`rish va demokratiya tamoyillarini o`zlashtirishdan iborat ancha uzoq muddatli 
jarayondir». 
SHu boisdan ham demokratiyani ustuvor qadriyat sifatida o`rganish,  ijtimoiy 
hayotga joriy etish, bir tomondan jahon xalqlari demokratiya an`analarini puxta 
o`rganish va o`zlashtirishni, ikkinchi tomondan ajdod-larimizning adolatli jamiyat 
barpo etish borasidagi qarashlarini bugungi kunga joriy etishni taqozo etadi.  
Har bir jamiyat, davlat o`zi uchun mos demokratik taraqqiyot yo`lini tanlaydi. 
O`zbekiston ham o`zi uchun maqbul demokratik taraqqiyot yo`lini tanlab oldi. 
Bugungi kunda SHarqning ham o`ziga xos davlatchilik an`analari, boshqaruv tizimi, 
idora usullari, hokimiyat tarmoqlari bo`lgani, bu borada u Farbdan sira ham kam  
emasligi barchaga ayon bo`lib qoldi. Xususan, SHarq demokratiyasining bir qator 
ustuvor jihatlari  mavjud: 1) Foyaviy-falsafiy asosda shakllangan insonparvarlik 
(ajdodlari-mizning bu boradagi boy ma`naviy merosi) negizida siyosiy madaniyat 
shakllangan. 2) SHarq falsafasining muhim jihatlaridan biri - 
«me`yor»
 tushunchasi 
aslida demokratik  me`yorga asoslangan siyosiy madaniyatdir. 3) SHarqda 
odamlarning hokimiyatga va siyosiy munosabatlarga: saylov tizimi, davlatchilik, 
siyosiy harakatlar, jamoatchilik fikri, ommaviy axborot vositalari - bularning barchasi 
SHarqda o`z xususiyatlariga ega. SHarqda jamoatchilik fikri ham keng rivojlangan.  
Umuman, demokratiya qadimdan dunyoning turli mintaqalarida  turlicha 
yo`nalishda rivojlanib borgan. Demokratiyaning shakllari:  
1.  SHarqona  demokratiya  (o`zida  milliy  umumbashariy,  mahalliy 
xususiyatlarni  birlashtirgan, o`ziga xos ko`rinish).  
2. Siyosiy demokratiya (jamiyat siyosiy tizimini xalqqa yaqinlash-tirish, 
siyosiy adolatsizliklarning  oldini olish). 
3. Ijtimoiy demokratiya (bugungi davr demokratik islohotlar jarayo-niga 
e`tibor) ko`rinishlari mavjud bo`lib kelgan.  
Demokratiya  (yunon - xalq xokimiyati) - xalq hokimiyatchiligi, siyosiy 
plyuralizm, fuqarolar erkinligi va tengligi, inson xuquqlari singari konstitutsiyaviy 
printsiplarni e`tirof etishga asoslangandavlat tuzilishi shakli.