Qadriyatlar falsafasi

Nikollo Makiavelli va Jan Bodenning siyosiy va ma`rifiy qarashlari.
 
 Nikollo Makiavelli (1469-1527) siyosiy fikr tarixiga o`zining bir qancha ijobiy 
asarlari bilan kmrib keldi. Bu asarlar ichida uning "Xukmdor" ("Gosudar’") asari 
alohida o`rin egallaydi. Makiavelli birinchilardan bo`lib diniy aqidalardan holi 
bo`lgan siyosiy ta`limot yaratishga harakat qildi. Uning ta`limoti siyosiy 
amaliyotning kuzatish, tarix va inson psixikasini o`rganish asosiga qurilgan. 
Makiavellining fikricha u odamlarning xatti-harakatlarini bir-xil xirs va 
intilishlar belgilaydi. Inson tabiatining zaminida amalparastlik, g`arazgo`ylik yotadi. 
Odamlar, deydi u, subitsiz, noshukur, qo`rqoq, munofiq, ichi qora, boshqalarni ko`ra 
olamaydigan xossalarga egadirlar. qobiliyati cheklangan bo`lsa ham, hohishlari 
cheklanmagan. Ular doim hozirgi kundan norozi, o`tmishni maqtaydilar, taqlid 
qilishni  sevadilar,  lekin  yaxshi  narsalarga  nisbatan  yomon  odatlarni 
tezroqo`zlashtiradilar. Inson-o`zining dunyoga kelishini batamom asosli ravishda 
katta yig`i bilan olqishlovchi eng ojiz va sho`rpeshana maxluqdir". 
Makiavelli davlatning monarxiya va respublika shakllarini ajratadi. U 
respublikaning afzalliklari haqida gapirsa ham markazlashgan va qudratli davlat 
yaratish uchun monarxiya qulayroqdeydi. qudratli davlatni yaratish yo`lida hukumdor 
hech narsadan toymasligi kerak, ahloqnormalariga ham rioya qilishi shart emas. U 
hukumdorga berahm va ayyor bo`lishni, fuqarolarga qo`rqituv orqali ta`sir qilishni 
maslahat beradi. 
Hukmdor she`rdan jassurroq, tulkidan ayyorroqbo`lishi kerak, negaki, "tuzoqni 
ko`rish uchun tulki, bo`rilarni jazosini berish uchun she`r bo`lmog`i darkor". Siyosiy 
ta`limotlar tarixida "makiavellizm" nomini olgan tushuncha Makiavellining fikriga 
mos siyosatni anglatadi.