O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Ma’ruza mashg’ulotlari 

 

46 

 

 

 

 

 

O‘quv  mehnati  o‘quvchilarning  ilmiy  bilimlar  hamda  turli  fanlar  asoslarini 

o‘zlashtirishga yo‘naltirilgan faoliyati turidir. 

Ijtimoiy-foydali  mehnat  shaxsni  har  tomonlama  kamol  toptirish  hamda  uning 

muayyan  ijtimoiy  ehtiyojlarini  qondirishga  yo‘naltirilgan  hamda  ijtimoiy  mehnat 

xarakteridagi faoliyat turidir.  

Hozirgi  davrda  ta’lim  muassasalarida  o‘z-o‘ziga  xizmat  keng  yo‘lga  qo‘yilmoqda. 

O‘z-o‘ziga  xizmat  o‘quvchilarning  ijtimoiy  va  o‘quv  ehtiyojlarini  qondirish 

maqsadida  ularning  o‘zlari  tomonidan  amalga  oshiriluvchi  mehnat  faoliyat  turidir. 

O‘quvchilarning navbatchiligi o‘z-o‘ziga xizmat qilishni tarkib toptirishning muhim 

shaklidir. 

Unumli  mehnat  turlari  xilma-xildir.  Masalan,  o‘quvchilarning  mehnat  haftaligi, 

chorvaga  yem-xashak  tayyorlash  va  shirkat  xo‘jaliklarida  faoliyat  yuritish  va 

boshqalar. Unumli mehnat – o‘quvchilar mehnatining eng ommaviy shakli sanaladi.  

O‘quvchilar hozirgi davrda «Kamolot» yoshlar ijtimoiy harakati faoliyatida ishtirok 

etadilar,  dorivor  o‘simliklar,  urug‘larni  yig‘ish,  maktab  binolarini  ta’minlashda 

qatnashmoqdalar,  fermer,  shirkat  va  jamoa  xo‘jaliklarida  ishlab  chiqarishni  tashkil 

etishda ishtirok etmoqdalar.  

Ayni  vaqtda  juda  ko‘plab  maktablarda  yordamchi  xo‘jalik  mavjud.  Korxona  va 

xo‘jaliklar  ta’lim  muassasasiga  majmuaviy  yondashuv  asosida  mehnat  tarbiyasini 

tashkil  etishga  ko‘maklashmoqdalar.  O‘quvchilar  ishlab  chiqarish  sub’ektlarining 

iqtisodiy  rivojlanishi  bilan  tanishadilar.  Bu  jarayon  ularni  turli  kasblarni  egallash 

shartlari va sharoitlari bilan tanishtirishga yordam beradi. 

Mehnat tarbiyasi o‘quvchilarni mehnatga psixologik va amaliy jihatdan tayyorlashni 

nazarda tutadi. Zero, mavjud sharoitda ro‘y berayotgan ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlar 

shaxs  kamolotiga  nisbatan  juda  katta  talablarni  qo‘ymoqda.  Xususan,  mehnatga 

muhim ijtimoiy burch sifatida qarash, ma’lum faoliyatni bajarishda ma’suliyatni his 

etish,  mehnatga  va  uning  natijasi,  shuningdek,  mehnat  jamoasiga  hurmat,  mehnat 

faoliyatini  tashkil  etishda  tashabbuskorlik,  faollik  ko‘rsatish,  o‘z  aqliy  va  jismoniy 

qobiliyatini to‘liq namoyon etishga bo‘lgan ichki ehtiyoj, mehnatni ilmiy tashkil etish 

yo‘lida amaliy harakatni olib borish shular jumlasidandir. 

Nazorat savollari: 

Sinfdan tashqari ishlar jarayonida mehnat tarbiyasining o‘rni. 

O‘quvchilar tarbiyasida to‘garak faoliyatining ahamiyati.  

Ijtimoiy mehnat nima? 

---