Falsafa-2-on pdf


Axloqning paydo boʻlishi Gedonizm va evdemonizm



Download 385,89 Kb.
Pdf ko'rish
bet19/30
Sana12.01.2022
Hajmi385,89 Kb.
#337689
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   30
Bog'liq
falsafa-2-on(1)

4.Axloqning paydo boʻlishi Gedonizm va evdemonizm 

tushunchalarining axloqiy ahamiyati.

Gedonizm va evdemonizm tushunchalarining axloqiy ahamiyati

. Gedonizm (grech. hendone 

— lazzatlanish) — qadimgi davr falsafiy tushunchalaridan biri sifatida ko‘ngilocharlik, 

huzurlanish ma’nolarini beradi. Qadimgi davr axloqshunosligida gedonizm (huzurbaxshlik 

ta’limoti) hayotning ma’nosini nafaqat jismoniy, balki ruhiy huzurbaxshlikdan ham iborat degan 

ta’limotni ilgari surar edi. Hozirgi davrga kelib esa bu tushuncha akasariyat holda o‘zida 

xudbinlik, «nafs quliga aylanish», «boylik, shuxrat ketidan quvish» kabi ma’nolarini ham 

anglatmoqda.

Gedonizm (huzurbaxshlik ta’limoti)— bu o‘ziga xos hayotga bo‘lgan yondoshuv bo‘lib, hayotda

asosiy maqsadning birinchi pog‘onasiga lazzatlanish va huzurbahshlik qo‘yiladi. Bunday 

qarashlarning ibtidosi qadimgi yunon faylasufi Aristipp Kirenskiyning ta’limotlariga borib 

taqaladi. Faylasuf axloqshunoslikning yaxshilik tushunchasiga nisbat berar ekan, uni 

huzurbaxshlik bilan bog‘laydi. YA’ni nima insonga huzur baxsh etsa shu yaxshilikdir degan 

xulosaga keladi. Bunday xulosa o‘sha davrning aksariyat olimlarining bu yondoshuv ketidan 

ergashishiga va gedonchilar yo‘nalishini paydo qilishiga asos bo‘lib xizmat qildi. SHu tariqa 

ijtimoiy tartiblar erkinlik va o‘zini to‘liq namoyon qilishni cheklaydigan shartlar sifatida qarala 

boshlandi.

Gedonizmning qaysidir ma’noda davomchisi sanalgan yana bir yo‘nalishlardan biri 

evdemonizmdir. Evdemonizm (grech. ευδαιμονία — barqarorlik, huzurbaxshlik, baxt) — inson 

asosiy faoliyatining baxtga erishuvga intilishi bilan bog‘liq bo‘lgan axloqshunoslik 

yo‘nalishlardan biri sanaladi.

Evdemonizm yo‘nalishi namoyondalari qarashlarida inson uchun eng buyuk ne’mat baxt 

sanaladi. Uning asosida yunon faylasufi Arastuning baxt hakidagi ta’limoti yotadi. Uning 



fikricha baxt bu «biz doimo uning o‘zi uchun o‘zini tanlaydigan, boshqa narsa uchun uni 

tanlamaydigan» axloqiy tushunchadir. . O‘rta asrlar tafakkurida evdemonizm (baxtga etishuv 

ta’limoti) Foma Akvinskiy ta’limotiga yo‘naltirilgan bo‘lib, yuksak baxt Xudoni anglash va 

hayoti davomida Uni tan olmoqdir, degan g‘oyani tasdiqlar edi.

Xulosa qilib aytganda, bizning axloqiy hayotimiz, barcha axloqiy tajribalarimiz, axloqiy 

faoliyatimiz ana shu uch omil asosida ro‘yobga chiqadi. Axloqiy kodekslarimiz, me’yorlarimiz 

va tamoyillarimiz ularga asoslanadi.

Evdemonizm - baxtsaodatga intilishni inson axloqiy faoliyatining mezoni hamda asosiy 

harakatlantiruvchi kuchi deb hisoblovchi axloqiy talimot. E. gedonizm bilan uzviy bogliq bolsada,

undan malum darajada farq qiladi. U yunon etikasining asosiy prinsiplaridan biri hisoblangan. E. 

Sokratning shaxsning ichki erkinligi, tashqi dunyoga qaram emasligi togrisidagi goyasi bilan 

uzviy bogliq. E. baxtsaodatni jismoniy va bir lahzali huzur, lazzat bilan tenglashtirmaydi, balki uni

keng manoda, yani jismoniy va manaviy qadriyatlarning majmui tarzida tushunadi. E. talimotiga 

kora, oz shaxsida mazkur qadriyatlarni mujassamlashtira olgan kishigina chinakam baxtsaodat 

sohibidir, shunday baxtgina insonga haqiqiy lazzat, farogat baxsh etadi. Demokrit, Epikur, 

Forobiy, Ibn Sino, L.Feyerbax E.ning namoyandalaridir.




Download 385,89 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish