Qamariddin usmonov o‘zbekiston tarixi milliy istiqlol davri

„Sog‘lom avlod uchun“,
  „
Mehr-shafqat“,
 
„Sog‘lom-
lashtirish va sport
“, nogironlar respublika jamg‘armalari sog‘-
liqni saqlash tarmoqlarini rivojlantirishga ko‘maklashmoqdalar.
Respublikamizda onalar va bolalar salomatligini muhofaza
qilishga alohida e’tibor berilmoqda. Hukumat topshirig‘i bilan
„
Homilador ayollarni va bolalar salomatligini mustahkamlash
bo‘yicha Milliy dastur“, „Yosh avlodni sog‘lomlashtirish kom
-
pleks dasturi“
 ishlab chiqildi. Ularning hayotga tatbiq etilishi ijo-
biy natijalar berdi. Barcha shahar va tumanlarda 
„Ona va bola“
markazlari tashkil etildi. Nukus, Namangan, Qarshi, Jizzax
shaharlarida Respublika akusherlik va ginekologiya ilmiy tek-
shirish institutining filiallari ochildi. Minglab bolalar polikli-
nikalari, akusherlik-ginekologiya kabinetlari, tug‘ruqxonalar,
„Nikoh va oila“
 hamda tibbiy-genetik konsultatsiya punktlari
onalar va bolalarga tibbiy xizmat ko‘rsatmoqdalar. Yosh oilalarni
mustahkamlash maqsadida 311646 ta yosh oila tibbiy patronaj
nazoratiga olindi, 102390 nafar turmush qurayotgan yoshlar
tibbiy ko‘rikdan o‘tkazildi, 89125 nafar yoshlar oila va nikoh
asoslari bo‘yicha o‘qitildi. Onalar va bolalarga ko‘rsatilgan
g‘amxo‘rlik natijasida tug‘ilish jarayonida bolalar va onalar o‘limi
keskin kamaydi. 1991-yilda bolalar o‘limi har 1000 ta tug‘ilgan
bolaga 51,4 tani tashkil etgan bo‘lsa, 1999-yilda bu ko‘rsatkich
20,2 taga yoki 2,5 baravarga kamaydi. Shu yillarda onalar o‘limi
har 100 ming tirik bolaga nisbatan 65,3 tadan 31 taga yoki 2,1
marta kamaydi.
Yetim bolalar va farzandsiz oilalar to‘g‘risida g‘amxo‘rlik
„Kinderdorf“
 (bolalar mahallalari) Avstriya loyihasining O‘z-
bekistondagi sa’y-harakatlari natijasida yetim bolalar va farzand-
siz oilalarning ko‘pchiligi uy-joyli va bus-butun oila bo‘lib
yashash baxtiga muyassar bo‘lmoqdalar.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1 8 0
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998-yil 10-noya-
brdagi „O‘zbekiston Respublikasida sog‘liqni saqlash tizimini is-
loh qilish Davlat dasturi to‘g‘risida“gi farmoni va mazkur far-
monning ijrosini ta’minlash yuzasidan qabul qilingan hukumat
qarori aholiga tibbiy xizmat ko‘rsatish sifatini yaxshilashda
muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Belgilangan Davlat dasturini hayo-
tga tatbiq etish borasida katta tadbirlar amalga oshirildi.
2001-yil mart oyida Sog‘liqni saqlash vazirligiga qarashli 1-
klinik shifoxona negizida Respublika shoshilinch tibbiy yordam
ko‘rsatish ilmiy markazi barpo etildi. Qurilish ishlariga 4 mlrd
so‘m sarflandi. Markazda 760 o‘rinli 8 ta jarrohlik markazi aholiga
kecha-kunduz shoshilinch tibbiy xizmat ko‘rsatmoqda. Davlat
dasturiga binoan Qoraqalpog‘iston Respublikasi va barcha
viloyatlarda Respublika shoshilinch tibbiy yordam ko‘rsatish
markazining filiallari, 171 ta tuman markaziy shifoxonalarida
bo‘limlar tashkil etildi va faoliyat ko‘rsatmoqdalar. Markaz va
uning filiallari rivojlangan mamlakatlarda tayyorlangan eng za-
monaviy tibbiy asbob-uskunalar bilan jihozlandi. Ularni sotib
olish uchun Ispaniya hukumati tomonidan 10 mln yevro
kredit, Yaponiya hukumati tomonidan 7 mln  dollar  grant  ber-
ildi. Shuningdek, Germaniya, AQSH, Isroil davlatlari ham
kreditlar va grantlar ajratmoqdalar. AQSH, Germaniya va boshqa
davlatlar tibbiyot uskunalari, dori-darmonlar bilan beg‘araz
yordam bermoqdalar.
Mustaqillik yillarida aholiga tibbiy xizmat ko‘rsatishning rivoj-
langan tizimi bunyod etildi. 1991—2001- yillarda 19,5 ming
o‘rinli shifoxonalar, 95,7 ming tashrifli poliklinikalar qurilib
foydalanishga topshirildi. 1991- yilda shifoxonalar soni 1300 tani
tashkil etgan bo‘lsa, 2001- yilda ularning soni 1500 tadan ortdi.
Ambulatoriya-poliklinikalarning soni esa 3 mingdan 4,8 mingta-
ga yetdi yoki 1,6 baravar ko‘paydi. Qishloq joylarida 1600 dan
ortiq vrachlik punktlari ochildi.
Respublikamizda shifokorlarning malakasini oshirish va
qayta tayyorlashga, yosh shifokorlarni tayyorlash ishlariga
alohida e’tibor berildi. Bu borada 7 ta oliy tibbiy o‘quv yurtlari,
o‘rta tibbiy bilim yurtlari va kollejlar faoliyat ko‘rsatmoqda.
Aholiga turli ixtisosliklar bo‘yicha tibbiy xizmat ko‘rsatuvchi
mutaxassis-shifokorlar soni ming nafarga ko‘paydi. O‘zbe-kis-
tonda bir shifokorga o‘rta hisobda 300 ga yaqin kishi to‘g‘ri kel-
adi, bu ko‘rsatkich ko‘pgina mamlakatlarga nisbatan ancha yu-
qoridir.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1 8 1
Mustaqillikning dastlabki yillarida aholini dori-darmon bilan
ta’minlashda katta qiyinchiliklar mavjud bo‘lib, ikkitagina korx-
ona dori-darmon ishlab chiqarar edi. Ular aholining dori-dar-
mon vositalariga bo‘lgan ehtiyojini 1—1,5 foizgagina qondirardi,
xolos. Shu boisdan farmatsevtika sanoatini tez sur’atlar bilan
rivojlantirish dolzarb vazifalardan edi.
1993-yilda Prezident I. A. Karimov farmoni bilan „O‘zfarm-
sanoat“ davlat aksionerlik konserni tuzildi, unga aholini
o‘zimizda ishlab chiqarilgan dori-darmonlar bilan ta’minlash
vazifasi yuklandi. 1994—2002-yillarda farmatsevtika tarmog‘ini
rivojlantirish uchun 50 mln  AQSH dollari jalb qilindi. Shvetsi-
ya, Buyuk Britaniya, Germaniya, Chexiya, Rossiya, Hindis-
ton va boshqa mamlakatlar sarmoyadorlari ishtirokida qo‘shma
korxonalar barpo etildi. 2002- yilda respublikada dori-darmon
ishlab chiqaruvchi korxonalar va qo‘shma korxonalar soni 61
taga yetdi.
Farmatsevtika korxonalari 1994- yilda 47,2 mln. so‘mlik 34 xil
mahsulot ishlab chiqargan bo‘lsa, 2001- yilda 12 mlrd so‘mlik
340 xil mahsulot ishlab chiqardi.
1994-yilda aholining dori-darmonga bo‘lgan ehtiyoji respub-
likada ishlab chiqarilgan mahsulot hisobiga bor-yo‘g‘i 4,5 foizga
qondirilgan bo‘lsa, 2001- yilda bu ko‘rsatkich 25 foizgacha o‘sdi.
50 dan ortiq davlatdan dori-darmon keltirilmoqda. 2001- yildan
boshlab chetdan dori vositalari keltiruvchi tashkilotlar qo‘shim-
cha qiymat solig‘idan ozod etilgan.
Aholini dori-darmonlar bilan ta’minlashda dorixonalarning
o‘rni kattadir. 1994- yilda „Dori-darmon“ davlat aksionerlik
uyushmasi tashkil etildi. Davlat tasarrufidagi 2525 ta dorixona-
larning ko‘pchiligi xususiylashtirildi. 2001- yilda xususiy dorixo-
nalar soni 2722 taga yetdi.
Istiqlol yillarida aholining keng qatlamlariga tibbiy xizmat
ko‘rsatish yo‘lga qo‘yildi, tibbiy xizmat ko‘rsatish sifati oshdi.
Respublikamizda ijtimoiy-siyosiy
barqarorlikni ta’minlashda millat-
lararo omillarning ahamiyati katta.
Qadimdan mamlakatimizda turli madaniyat va sivilizatsiyalar
vakillari — turli xalqlar, etnik guruhlar aralashib, do‘stlik va
hamjihatlikda yashab kelgan. Chor Rossiyasi, so‘ngra esa sobiq
Ittifoqning migratsiya siyosati aholining polietnik tarkibi yanada
xilma-xil bo‘lishiga olib keldi.
Mustaqillik qo‘lga kiritilgan paytda O‘zbekistonda 120 dan or-
tiq millat va elat vakillari yashar edilar. O‘zbekiston barcha mil-