Ijtimoiy fanlar kafedrasi pedagogika. Psixologiya

MAVZU: PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR  
(2SOAT) 
 

---

34 
 
Galperin,  V.I.  Davidov,  N.A.  Menchinskaya,  Z.I.  Кalmikova,  L.I. 
Zankov  texnologiyalari  mashhur.  O‗qitishni  tashkil  qilishning 
texnologik  yondashuvlari  V.P.  Bespalko,  N.F.  Talizina,  L.M.  Fridman, 
Yu.N. Кulyutkina, G.S. Suxobskoy, T.V. Кudryavtsev, A.M. Matyush-
kin,  M.I.  Maxmutov  kabi  aksariyat  psixolog  va  didaktikachilarga 
taalluqlidir.MDHga  kiruvchi  mamlakatlar  olimlari  ichida  pedagogik 
texnologiyani  o‗quv  jarayoniga  olib  kirish  zarurligini  birinchilar 
qatorida  har  tomonlama  ilmiy  asoslab  bergan  rossiyalik  olim 
V.P.Bespalkoning  fikricha,  pedagogik  texnologiya  –  bu  o‗qituvchi 
mahoratiga  bog'liq  bo‗lmagan  holda  pedagogik  muvafaqqiyatni 
kafoladay oladigan o‗quvchi shaxsini shakllantirish jarayoni loyihsidir. 
Rossiya  olimlaridan  Y.M.  Monaxov:  ―Pedagogik  texnologiya  - 
avvaldan  rejalashtirilgan  natijalarga  olib  borilishi  va  bajarilishi  shart 
bo‗lgan  tartibli  amallar  tizimidir‖,  degan  qisqacha  ta'rifni  bera  turib, 
uning asosiy xususiyatlariga e'tiborni qaratadi. 
―Pedagogik  texnologiya  -  o‗quv  jarayonini  texnologiyalashtirib, 
uning  qayta  tiklanuvchanligini  hamda  pedagogik  jarayon  turg'unligini 
oshirib,  bu  jarayon  ijrochisining  subyektiv  xususiyatlaridan  uni  ozod 
etiladi‖,  deydi.  M.  V.  Klarin  fikricha,  pedagogik  texnologiya  -  o‗quv 
jarayonida  texnologik  yondoshgan  xolda,  oldindan  belgilab  olingan 
maqsad ko‗rsatkichlaridan kelib chiqib, o‗quv jarayonini loyihalashdir.  
Y.P. 
Bespalkoning 
o‗zbekistonlik 
shogirdlaridan 
Nurali 
Saydahmedov  va  Abdurahmon  Ochilovlaring  fikricha,  pedagogik 
texnologiya – bu o‗qituvchi (tarbiyachi)ning o‗qitish (tarbiya) vositalari 
yordamida o‗quvchi (talaba)larga muayyan sharoitda ta'sir ko‗rsatishi va 
bu  faoliyat  mahsuli  sifatida  ulardan  oldindan  belgilangan  shaxs 
sifatlarini intensiv shakllantirish jarayonidir. O‗.Q.Tolipovning fikricha, 
―Pedagogik  texnologiya  –  vaqt  taqsimotiga  muvofiq  dasturlanib,  ilmiy 
jihatdan  asoslangan  hamda  kutilgan  natijaga  erishishni  ta'minlovchi 
pedagogik  jarayonning  barcha  bosqich  va  qismlarining  vazifalari  aniq 
belgilangan tizim‖.  
O‗zbekiston  Respublikasi  Oliy  va  o‗rta  maxsus  ta'lim  vazirligi 
tomonidan  shakllantirilgan  ―O‗qitish  metodlari  va  pedagogik 
texnologiyalarni takomillashtirish‖ ..... ijodiy guruhining ta'rifi bo‗yicha. 
―Pedagogik  texnologiya  –  ta‘lim  oluvchi  shaxsiga  yo‗naltirilgan, 
demokratik  hamda  takrorlanuvchan  o‗qish  natijalarini  kafolatlaydigan 
ta'lim  jarayonini  loyihalash,  amalga  oshirish  va  baholashning  tizimiy 
metodikasi‖.  Bu  ta'riflarni  xorijda  berilgan  ta'riflar  bilan  solishtirib 
ko‗rish  uchun  yagona  pedagog  olimi  T.Sakomoto  bergan  ta'rifni 

---

35 
 
keltiramiz: ―Pedagogik texnologiya - bu muammoli fikr yuritish usulini 
pedagogikaga singdirish, boshqacha qilib aytganda, pedagogik jarayonni 
muayyan bir majmuaga keltirishdir‖. 
Birlashgan 
millatlar 
tashkilotining 
nufuzli 
idoralaridan 
YUNESKOning  ta'rifi  bo‗yicha,  ―Pedagogik  texnologiya  -  bu  bilim 
berish  va  uni  egallashda  texnika  va  inson  resruslarini  o‗zaro  uzviy 
bog'liq  holda  ko‗rib,  botun  ta'lim  jarayonini  loyihalashda  va  amalda 
qo‗llashda majmuiy  yondashuv tamoyilidan  foydalanishdir‖. AQSH va 
Germaniya  olimlarining  pedagogik  texnologiyaga  bergan  ta'rifi 
YUNESKO  bergan  ta'rifga  yaqin  keladi.  Keltirilgan  ta'riflarni  ilmiy-
falsafiy  nuqtayi  nazardan  tahlil  qiladigan bo‗lsak  uzoq  xorijda berilgan 
ta'riflar bilan MDH mamlakatlari olimlarining bergan ta'riflari bir-biriga 
yaqin  kelsada  lekin  farqi  ham  anchaligini  ko‗ramiz.  Jumladan, 
Sakomoto,  YUNESKO  va  boshqa  xorijiy  mamlakatlarda  berilgan 
ta'riflarda majmuiy yondashuv tamoyiliga alohida urg'u berilgan. MDH 
olimlarining  pedagogik  texnologiyaga  bergan  ta'riflarida  majmuiy 
yondashuv  eslatib  o‗tilmaydi  ham.  Bunga  izohning  hojati  bo‗lmasa 
kerak. Haqiqatda esa, obyektiv borliqqa majmuiy yondashuv tamoyilini 
yaxshi  bilgan  kishiga,  Sakomoto  aytganidek,  ―Pedagogik  texnologiya  - 
o‗quv jarayonini muayyan bir majmuaga keltirishdir‖, degan tushuncha 
kifoya  qiladi.  Bu  tushuncha  orqali  pedagogik  texnologiyaning  boshqa 
hamma  xususiyatlarini,  ya'ni  maqsadga  yo‗naltirilganligini,  bir  necha 
o‗zaro  uzviy  bog'liq  bo‗lgan  qismlardan  tashkil  topganligini  va 
boshqalarni  anglab  olsa  bo‗ladi.  Chunki  bu  xususiyatlarning  hammasi, 
majmualar  nazariyasiga  binoan,  majmu  deb  nom  olgan  narsa  va 
hodisalaming ajralmas sifatlaridir. 
Pedagogik  texnologiyalarni  boshqa  texnologiyalardan  farqlay 
bilishda,  tushunchalarning  mohiyatiga  ahamiyat  berishimiz  darkordir.