O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’lim rivojlantirish markazi

Turli mamlakatlarda turli yillarda go’daklar o'limi ko'rsatkichlari 
(1000 tirik tug'ilganlarga nisbatan) 
 
Mamlakatlar 
Yillar 
 
Mamlakatlar 
Avstraliya  
1994 
5,9 
Avstriya 
1995 
5,4 
Angliya 
1995 
6,1 
Germaniya 
1995 
5,3 
Gretsiya 
1995 
8,1 
Izrail 
1995 
6,8 
Ispaniya 
1994 
6,3 
Italiya 
1993 
7,1 
Kanada 
1995 
6,1 
Kuba 
1995 
9,4 
Norvegiya 
1994 
5,2 
Portugaliya 
1995 
7,5 
SShA 
1995 
8,0 
Finlyandiya 
1995 
4,0 
Fransiya 
1994 
5,9 
Chili 
1994 
12,0 

---

41 
 
Shvetsiya 
1995 
4,0 
Yaponiya 
1994 
4,3 
Rossiya 
1994-1995 
18,6-18,1 
O’zbekiston 
1994-1995 
32,0-28,2 
 
 2005 
15,0 
 
Tibbiy-analogik va patologik salbiy jarayonlar orqali bilvosita ko’pgina 
ijtimoiy va demografik omillar go’daklar o'limiga ta'sir qiladi:  
 - chala tug'ilish 
- tugruqda travma olish, 
- asfiksiya 
- majruhlik 
- chaqaloqlar kasalliklari, masalan, pnevmoniya 
Shunday qilib, olimlar tomonidan go’daklar o'limiga sabab omillar   3 
guruhga ajratilgan: 
1) 
ijtimoiy-iqtisodiy omillar ya'ni aholi ayrim guruhlarning hayot tarzi 
2) 
sog'liqni saqlash sohasi siyosati va uning tarkibiy qismi bo'lib ayollar 
va bolalar salomatligini muhofaza qilish dasturlari, 
3) 
Gudaklar o'limiga qarshi spetsifik chora-tadbirlar va uning tibbiy-
ijtimoiy sabablari va tibbiy yordamni tashkil qilish nuqsonlaridan kelib chiquvchi 
omillari. 
Ko’p millatli mamlakatimizda go’daklar o'limini kamaytirishga qaratilgan 
tadbirlarni bajarishda bir qancha qiyinchiliklar mavjuddir: 
1) 
urf odatlar, hayot uslubi. 
2) 
madaniy 
darajasi 
3) 
hudud 
kengligi 
4)  kommunikatsiya 
5) 
tabiat va klimatik holatlarning xilma-xilligi,  
6) 
demografik 
o'zgarishlar. 
Ota-onalar salomatlik ko'rsatkichlari jumladan erkaklar salomatligi katta 
ahamiyatga ega, lekin har doim ham to'liq baholanmaydi. 
 Bunda ayniqsa,  mehnat qobiliyatiga ega bo'lgan erkaklarning o'limining 
yuqori bo'lishiga quyidagilar sabab bo’ladi: 
1)  alkogolizm va ichkilikbozlik natijasida yuz beradigan baxtsiz 
hodisalar 
2) 
yurak - qon tomir kasalliklari va boshqalar. 
Ota-onalar  salomatligini  mustahkamlash  go’daklar  o'limini kamayishi 
tadbirlaridan biri hisoblanadi. 
Ijtimoiy gigienik tadqiqotlar shundan dalolat beradiki, tug'ilishning asosiy 
miqdorini beruvchi, tuzilayotgan oilalardagi yoshlarning salomatlik holatining 
yomonligini bildiradi. Shu bilan birgalikda, ajralishlar miqdorining ko’pligi, 
nikohsiz tugilayotgan bolalar sonining ko'payishi onalar va homilador ayollar 
salomatligiga hamda bolalar o'limiga salbiy ta'sir qiladi.  
 Asosiy  tibbiy-tashkiliy omillarga quyidagilar kiradi: 

---

42 
 
1.  Ambulator-poliklinik  va  kasalxonadagi  davolash  ishlarini 
tashkillashtirish va malakasini kamchiliklari, nuqsonlari. 
2. 
kasalxona ichki infeksiyasi 
3. 
vrach nazoratining doimiy olib borilmasligi 
4. 
dietoterapiyadagi 
xatoliklar. 
5. 
antibiotik-terapiyadagi 
xatoliklar 
6. 
o’z vaqtida gospitalizatsiya qilmaslik kasalxonaga joylashtirmaslik  
7. 
ambulator davolash ishlarining olib borilmasligi 
8. 
kasallikni kech aniqlanganligi 
9. 
shifokorlar malakasining pastligi. 
 
O’zbekistonda hozirgi davrda 2009 yilda 1000 aholiga nisbatan 
 
- tug'ilish ko'rsatkichi - 23,5‰ 
- o'lim ko'rsatkichi – 4,7 ‰ 
- tabiiy o'sish - 18,7‰ 
- go’daklar o'limi - 11,2‰ 
 
Go’daklar o'limini hisoblashda ko’pincha Rayt tuzatmasidan foydalaniladi: