Mavzu: Elektr kattaliklar

Yarim 

oʻtkazgichlar

 

dielektrik va oʻtkazgich xususiyatlariga ega 

materiallardir. Ular odatda izolyatorlar kabi ishlatiladi, ammo biz 

muayyan sharoitlarda ularni oʻtkazgichlar sifatida ishlatishimiz mumkin. 

Eng mashhur yarim oʻtkazgich material –

 Kremniy (tartib 

raqami 

1414

14

). Kremniyning dielektrik va oʻtkazuvchanlik 

xossalarining oʻta noziklik bilan ishlatilishi bir qator zamonaviy 

moʻjizalarning (kompyuterlar, uyali telefonlar) yaratilishiga sabab boʻldi. 

Yarim oʻtkazgichli uskunalarning atomlari tuzilishi

 kvant mexanikasi 

nazariyalari bilan boshqariladi. 

Elektr toki 

Zaryadli zarralarning tartibli oqimi 

elektr toki

 deyiladi. 

Tok 

–

 bu zaryadli zarralar oqimi. 

 

Tok kuchi deb oʻtkazgichning koʻndalang kesim yuzasidan vaqt birligi 

ichida oʻtayotgan zaryad miqdoriga aytiladi. Simning koʻndalang kesim 

yuzasini tasavvur qiling. Simning yuzasiga yaqin turing va oʻtayotgan 

zaryad zarralarini sanang. Bir sekund ichida nechta zaryad koʻndalang 

kesim yuzasidan oʻtganini qayd qiling. Biz

 

musbat

 zaryad 

harakatlanayot

gan yoʻnalishdagi tok kuchining ishorasini

 

musbat

 deb 

belgilaymiz. 

---