O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t. U. Umarov

 
Quyib olinadigan zagotovkalar. 
 
Quyib  olingan  zagotovkalarni  qo‘llash,  asbobsozlik  materiallarini  iqtisod 
qilishda  zarur  omillardan  biridir.  Prokat  yoki  pokovkalardan  asbob  tayyorlashda 
zagotovka massasi, tayyor asbob massasiga nisbatan 1,5 – 2 marta ko‘pdir va o‘rta 
hisobda  50%  metall  qirindiga  chiqib  ketadi.  Masalan,  tayyor  chervyakli  frezani 
massasi  2,5  kg  bo‘lsa  pokovka  ko‘rinishidagi  zagotovka  massasi  10,5  kg,  quyma 
ko‘rinishidagi massasi 4,1 kg; massasi 0,66 kg bo‘lgan dolbyak, pokovka xolatida 
2,34 kg, quyma holatida esa 1,86 kg massaga ega. 
Quyma zagotovkadan tayyorlangan asbobni issiqbardoshligi va yemirilishga 
chidamliligi,  bolg‘alab  olingan  zagotovkadan  tayyorlangan  asbob  issiqbardoshligi 
va  yemirilishga  chidamliligiga  teng  va  undan  yuqoriroq  hamdir.  Quyma  tezkesar 
po‘lat yopishqoqligi, bolg‘alab olinganga nisbatan pastdir. Quyma zagotovkalardan 

---

31 
 
yuqori  mustahkamlikni  talab  qiladigan  va  zarbaviy  yuklari  bilan  ishlaydigan 
kesuvchi asboblar tayyorlash maqsadga muvofiq emas. 
Asbob zagotovkalarini olishda quyidagi quyish turlaridan foydalaniladi. 
1.  Eritiladigan  modellar  –  murakkab,  mayda  va  diametri  80  mm  gacha 
bo‘lgan o‘tqaziladigan asboblar uchun. 
Kum  smola  qorishmasidan  tayyorlanadigan  qobiqli  shaklga  quyish. 
Quyishning bu turi barmoqli asboblarni quyishda maqsadga muvofiqdir. 
Quymaning maksimal massasi 20 kg. 
Hamma  tezkesar  po‘latdan  quyib  olingan  zagotovkalar  standart  rejimlarda 
kuydiriladi. 
Quyib  olingan  asboblarga  termik  ishlov  berish  prokatdan  tayyorlangan 
asboblarga termik ishlov berish bilan o‘xshash. 
Farqi  shundaki,  quyib  olingan  asboblarga  termik  ishlov  berishda,  toblash 
uchun qizdirish vaqti 30-50% ga oshiriladi.