Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

Investitsiya banklari.
 Xalq xo’jaligining turli tarmoqlarini eng avvalo 
sanoat, savdo, transportni uzoq muddatli kreditlash bilan shug’ullanadi, qimmatli 
qog’oz chiqaradi, va investorlar o’rtasida joylashtiradi. Uy-joy qurilish banki aholini 
uy-joy qurilishini moliyalashtirishi bilan xarakterlanadi. 
 
Zamin banki.
 Ko’chmas mulkni garovga olib, uzoq muddatli kreditlar 
beradi. 
 Innovatsiya banki.
 Ilmiy texnikaviy loyihalarni sotish bilan bog’liq bo’lgan 
operatsiyalarni kreditlaydi. Shunga o’xshash boshqa maxsus banklar ham u yoki bu 
ixtisoslashgan xizmat ko’rsatadi. Tijorat va maxsus banklar faoliyatini, Markaziy 
bank nazorat qiladi.  
Kredit tizimida maxsus moliya-kredit muassasalari o’ziga xos o’rin tutadi. 
Nomi o’zi ko’rsatib turibdiki u aloxida o’ziga xos mijozlarga xizmat ko’rsatadi. 
Ko’rsatgan xizmati bir, ikki turda bo’lib, ko’pincha maxsus xarakterga ega bo’ladi. 
Maxsus moliya-kredit institutlariga ikki tomonlama nazorat xos. Bir tomondan qarz 
berish, hisob-kitob operatsiyalarini amalga oshirishi tufayli Markaziy bank talablariga 
bo’ysunadi. Ikkinchi tomondan, maxsus moliya, sug’urta, investitsiya shunga 
o’xshash boshqa operatsiyalarni bajarishga ixtisoslashar ekan, muvofiq ravishdagi 
boshqarish mahkamalariga ham bo’ysunadi. Ayrim paytlarda turli mahkamalarda 
qabul qilgan normativ xujjatlar bir-biriga qarama-qarshi bo’lib ham qoladi. Bu 
ularning ish faoliyatini qiyinlashtiradi. 
Moliya-kredit institutlarining o’ziga xos turi pochta-jamg’arma 
muassasalaridir. U mayda omonatchilarni jalb qilishda katta rol o’ynaydi. Bunda 
mijozlarga pochta bo’limlari orqali xizmat ko’rsatiladi. Pochta aholi mablag’larini 
yig’adi, hamda qarzlar beradi. Odatda yirik banklar mayda mijozlar bilan ishlaydi. 
Shuning uchun keyingi paytlarda ko’p mamlakatlarda pochta-jamg’arma 
muassasalari orqali kredit-hisob operatsiyalarini amalga oshirish kengayib bormoqda. 
Maxsus moliya-kredit muassalari tizimida lizing, faktoring firmalari ham 
o’ziga xos o’rin tutadi. Odatda lizing, faktoring operatsiyalarini tijorat banklari ham 
amalga oshiradi. Lekin ular yirik mijozlar bilan ishlaydi.