Toshkent moliya instituti iqtisodiyot nazariyasi

7-chizma. Laffer egri chizig’i. 
 
Grafik tik o’qida soliq stavkasi (R), yotiq o’qida - davlat byudjetiga tushumlar 
(V) aks etgan. Soliq stavkasining optimal miqdori (R1) davlat byudjetiga eng yuqori 
tushum (V1) ni  ta’minlaydi. Soliqlar yanada oshirilganda ishlashga va tadbirkorlikka 
qiziqish  susayadi, 100 foizli soliq olishda davlat daromadi nolga teng bo’ladi, chunki 
hech kim tekinga ishlashni xohlamaydi. Boshqacha aytganda, uzoq muddatli 
istiqbolda haddan tashqari yuqori o’rnatilagan soliqlarni pasaytirish jamg’armalar, 
investitsiyalar, bandlilikning ortishi orqali soliq undiriladigan yalpi daromad 
hajmining o’sishini ta’minlaydi. Natijada soliq tushumlari summasi ko’payadi, davlat 
daromadlari hajmi o’sadi, taqchillik kamayadi va inflyatsiyaning susayishi ro’y 
beradi. Lekin o’z o’zidan tushinarliki, Laffer samarasi faqat erkin bozor mexanizmi 
me’yorida amal qilgan holdagina namayon bo’ladi. 
 
 
R 
R
1
 
0 
V
1
 
V 
100%

---

 
92
Laffer nazariyasining haqiqatga yaqinligi shundaki, soliq normasining oshishi 
yoki tushishi shubhasiz kapital qo’yilmalar o’sish sur’atiga to’siq bo’luvchi yoki 
aksincha rag’barlantiruvchi ta’sir ko’rsatadi. Ammo, umuman bozor iqtisodiyoti 
sharoitida investitsiyalarga soliq stavkasidan tashqari ko’plab omillar ta’sir 
ko’rsatadi. Bu omillar ichida muxim o’rinni tsiklning xususiyatlari, u yoki bu 
korxona mahsulotiga talab va taklif nisbati, ular foydasining darajasi egallaydi. 
 

---

 
93