Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «kasb ta'limi»

 

15.2.Hamkorlikda o'zaro o'qish prinsip va qoidalari.  

Hamkorlikda  o'qitish  metodining  asosiy  g'oyasi  –  biror  –  bir  topshiriqni 

birgalikda bajarish emas, balki hamkorlikda o'qishdir. 

 

Shaxsga  yo'naltirilgan  ta'lim  texnologiyasida  hamkorlikda  o'qitish  muhim 

ahamiyat  kasb  etadi.  Zero,  Hamkorlikda  o'qitishni  bu  biror  bir  vazifani,  topshiriqni 

hamkorlikda  bajarish  emas,  balki  hamkorlikda  o'qitishdir.  Buyuk    rus 

tarbiyashunosligining  asoschilaridan  biri  A.S.Makarenko  «Tarbiyalanuvchilarni 

tarbiyalash jarayonida, o'zim ham tarbiyalanib bordim»,- deb yozadi. Demak o'qitish 

jarayonida, o'qituvchi bolalarni o'qitar ekan, ayni paytda o'zi ham o'qishga majburdir. 

Bu hamkorlikda o'qitish orqali amalga oshadi.  

 

Hamkorlikda  o'qitish,  ya'ni  kichik,  kichik  guruhlarga  bo'lib  o'qishlar  G'arb 

pedagogikasida  XIX  asr  oxirlarida  paydo  bo'lgan.  Ammo  guruhlarda,  hamkorlikda 

o'qitishga  asos  –  solinishi  XX  asrning  20-  yillariga  to'g'ri  keladi.  Uning  asosiy 

texnologiyasini  ishlab  chiqish  va  uning  birinchi  natijalarini  matbuotda  e'lon  qilish 

1970  yillarning  oxirlari  1980  yillarning  boshlarida  to'g'ri  keladi.  Bu  davrda  Buyuk 

Britaniya,  G'arbiy  Germaniya,  Niderlandiya,  Yaponiya,  Isroil,  Avstraliya  va  boshqa 

mamlakatlarning ta'lim muassasalarida hamkorlikda o'qitish metodining nazariyasi va 

amaliyoti  to'g'risida  pedagogik  matbuotda  ma'lumotlar  e'lon  qilindi.  Ammo  ushbu 

g'oyaning  mantiqiy  asosnomasi  Amerikadagi  uchta  universitet  professorlari  – 

R.Slavin  (J.Xoppine  universiteti,  1990),  R.Jonson,  D.Jonson  (Minnesot  universiteti, 

1987),  J.Arenson  (Kaliforniya  universiteti,  1978)  va  Isroildagi  Tel  –  Aviv 

universitetida, 1988 yilda Sh.Sharon tomonidan ishlab chiqildi. Amerika olimlari va 

Isroil  olimlarining  hamkorlikda  o'qitish  g'oyasi  ma'lum  jihatlari  bilan  bir  –  biridan 

farq qilsada, ularda mazkur g'oyani  yondoshish  qoidalari  va prinsiplarini  asoslashda 

yaxlitlik mavjud. Masalan, Amerika olimlari tomonidan ishlab chiqilgan hamkorlikda 

o'qitishda  asosan  o'quvchilarni  fan  asoslari  bilan  tanishtirish,  ularni  bilim,  ko'nikma 

va  malakalar  bilan  qurollantirish  nazarda  tutilsa,  Isroil  va  YEvropa  olimlari  ishlab 

chiqqan  hamkorlikda  o'qitish  metodining  mazmunida  darslarda  munozarali  o'quv 

bahsini  tashkil  qilish  orqali  faoliyatni  loyihalash  yotadi.  Bu  hol  g'oyalarning  bir  – 

birini  to'ldirishi  didaktik  jihatdan  bir  birini  boyitishi  bilan  xarakterlanadi    va 

o'quvchilarning  shaxsiy  faoliyatlarini  loyihalashtirish  uchun  zamin  yaratadi.  Bu  esa 

har  bir  o'quvchida  aqliy  mexnatga  tayyorlanish,  ijodiy  va  mustaqil  fikr  yuritishlari 

shaxs  sifatida  o'zlarini  erkin  tutib  o'qishga  ongli,  ma'suliyat  bilan  yondashishga 

undaydi  hamda  o'z  safdoshlari  bilan  hamjihatlikda,  hamkorlikda  ishlashga  da'vat 

etadi.