Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti «kasb ta'limi»

            2.4. Kasb-hunar ta'limi metodlari. 

             ―Metod‖- ob'ektiv olamni bilish tadqiq qilish usulidir. Ta'lim metodi ilm fan, 

kasb-hunar  yoki  alohida  o'quv  predm  o'qituvchi  va  o'quvchilarning  hatti-harakat 

usullari tizimidir. 

 Ta'lim  metodlari  pedagogik  jarayonida  ko'zlagan  maqsadga  binoan  pirovard 

natijani ta'min etuvchi yo'l (usullar) tizimidir. 

Kasbiy  tayyorgarlik  jarayonida  ta'limiy  maqsadlarga,  tarbiyaviy  va 

rivojlantiruvchi  maqsadlarga  erishishga  yo'naltirilgan    pedagog  va  o'quvchilarning 

o'zaro  aloqador  hamkorlik  faoliyat  usullari  –  ta'lim  metodlari  deb  yuritiladi.  Har 

qanday ongli faoliyatni o'zaro aloqador tashkil  etish, qiziqtirish, amalga oshirish va 

nazorat  qilish  bosqichlaridan  iborat  bo'lganligi  bois.  Yu.K.Babanskiy    ta'lim 

metolarini ham quyidagi 3 guruhga ajratadi: 

            o'quv bilish faoliyatlarini tashkil etish metodlari; 

            o'quv bilish faoliyatiga rag'batlantirish metodlari; 

            o'quv bilish faoliyati samaradorligini nazorat qilish metodlari; 

   

Ta'lim  metodlarining  samaradorligi  bilan  har  qanday  sharoitda  oxir-oqibat 

o'quvchilar  o'zlashtirgan  bilim  ish  harakat  usullari  va  shaxsiy  fazilatlarining 

shakllanish samaradorligi va sifatiga bog'liq bo'ladi. 

  I.Ta'lim  metodlari  axborotlarni  uzatish  va  idork  etish  manbaiga  ko'ra 

quyidagicha turlanadi:  

1. Og'zaki (hikoya, suhbat, ma'ruza); 

2. Ko'rsatmali (rasmlar, diagrammalarni ko'rsatish namoyish qilish); 

3. Amaliy (tajriba-sinov ishlari, mashq, o'quv ishlab chiqarish mehnati kabilar). 

           II. Axborotlarni uzatish va idrok etish mantig'iga ko'ra ta'lim metolari; 

Induktiv va deduktiv bo'ladi.  

Induksiya  xususiy,  juz'iy  hodisa  vadalillardan  umumiy  xulosaga  kelish  usuli, 

deduksiya esa umumiydan xususiy xulosa chiqarish yo'lidir. 

          III.  Bilimlarni  o'zlashtirida  o'quvchilarning  fikr  yuritish  mustaqilligi 

darajasiga ko'ra: 

1. Maxsulsiz (o'quvchilar nofaol ishtirokchi sifatida qatnashadilar).  

---

2.  Maxsulli  (o'quvchilarning  faol  izlanuvchan  o'quv  bilish  va  ishlab  chiqish 

faoliyatida ishtirok etishlarini ko'zda tutadi).  

          IV. O'quv ishlarini boshqarilish darajasiga ko'ra: 

1. O'qituvchining bevosita rahbarligi ostidagi o'quv ishlari; 

2.  O'quvilarning  o'z  ustiladida  mustaqil  ishlashlari:  (kitob  (manba)lar  bilan 

ishlash;  yozma  ishlarni  bajarish;  laboratoriya  ishlari;  mehnat  vazifalarini 

bajarish kabilar).  

         V. O'qib o'rganishga qiziqtirish metodlari. 

1. O'quv bilish o'yinlari; 

2. O'quv munozaralari; 

3. Emosional-axloqiy vaziyatlar. 

        VI. Burch va javobgarlikka rag'batlantirish metodlari: 

1. O'qib-o'rganishning muhimligiga ishontirish; 

2. Talablar qo'yish; 

3. Talablarning bajarilishi yuzasidan mashq qildirish; 

4. Rag'batlantirish va jazolash; 

        VII. Og'zaki nazorat va o'z o'zini nazorat qilish metodlari: 

individual so'rov; yoppasiga so'rov, og'zaki  sinov, og'zaki imtihon; 

mashinali yoki mashinasiz nazorat;og'zaki o'z-o'zini nazorat qilish. 

        VIII. Yozma nazorat va o'z-o'zini nazorat qilish metodlari: yozma nazorat 

ishlari;  yozma      sinov  ishlari;  imtihonlar;  yozma  dasturlashtirilgan  ishlarni 

bajarish; yozma o'z-o'zini nazorat qilish. 

         IX.Laboratoriya amaliy nazorat va o'z-o'zini nazorat qilish metodlari: 

Laboratoriya amaliy nazorat ishlari; 

Mashinali va mashinasiz nazorat ishlari; 

O'z-o'zini  nazorat  qilish  uchun  mo'ljallangan  laboratoriya  amaliy  ishlarini 

bajarish. 

         X. Shaxsiy his-tuyg'ularni shakllantirish (tarbiya) metodlari: 

suhbat; namuna bo'lish, ma'ruza; munozara.  

        XI.  Ijtimoiy  ahloqiy  tajribalar  va  amaliy  faoliyatni  tashkil  etishni 

shakllantirish  metodlari;  pedagogik  talab;  jamiyat  fikr  mulohazalari; 

odatlantirish, o'qlantirish; tarbiyaviy vaziyatlarni yuzaga (vujudga) keltirish. 

      XII. Odob-axloq va xulq-atvorini rag'batlantirish metodlari; 

1.

 

Musobaqa; 

            2.Moddiy va a'naviy rag'batlantirish;  

            3. Jazolash.