Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment



Download 8,58 Mb.
Pdf ko'rish
bet319/335
Sana08.01.2022
Hajmi8,58 Mb.
#330075
1   ...   315   316   317   318   319   320   321   322   ...   335
Bog'liq
30 Менежмент N M Ziyavitdinova 2012 й Ўқув қўлланма

18.3.  Korxona ehtiyojlari bozori.
Korxonada marketing xizmati
Korxona  —   bu  yirik  xom   ashyo,  butlovchi  qism lar,  uskuna- 
lar,  yordamchi  uskuna,  ta’m inot predmetlari  v a  xizm atlar  bozoridir. 
Bir  necha o‘n  m inglab  xizm at  ko ‘rsatish,  qishloq  x o ‘jaligi,  chakana 
savdo,  ishlab chiqarish  va davlat tashkilotlariga qarashli  korxonalar 
tovar  va  xizmatlar  sotib  olish  bilan  shug‘ullanadilar.  K orxona  ehti-
299


yojlari uchun xarid qilish bu konkret tovarlarga bo‘lgan ehtiyojni an- 
qlash,  kon k ret  m arkadagi  tovarlarga  baho  berish  va  tanlash  ham da 
bozorda m av jud   to ‘ m inotchilar  arasidan  birortasini  tanlash  asosida 
qaror qabul qilish jarayonidir.
K orxona  bozorlam ing  uch  turi  m avjud:  sanoat  uchun  zarru 
tovarlar bozori, oraliq tovarlar bozori va davlat muassasalari bozori.
S a n o a t  u c h u n   m o ‘lja lla n g a n   to v a r la r   bozori  —   boshqa 
tovar  ishlab  chiqarish  va  xizm at  ko ‘rsatish  sohasida  boshqarish  va 
boshqa  iste’m olchilarga  sotilgan  tovar  va  xizm atlar  sotib  oluvchi 
shaxlar  va tashkilotlar yig‘ indisidir. Tovarlar nom enklaturasi va pul 
aylanm asi  hajm i  jihatidan  sanoat  uchun  moMjallangan  tovarlar  bo­
zori keng  iste ’m ol tovarlari bozoridan  ustun b o ‘ladi.
A vtom obil  ishlab chiqarish va sotish uchun metall,  oyna,  rezi- 
na  sotuvchilar  o ‘z  m ahsulotlarini  m ashinasozlarga  sotishlari  lozim, 
m ashinasozlar esa tayyor m ahsulotni iste’m olchilarga sotadilar.
S anoatga  moMjallangan  tovarlar bozori  keng  iste’mol  m ollari 
bozoridan farq  qiluvchi  o ‘ziga xos xususiyatlarga ega:
1.  Sanoat uchun m o ‘ljallangan tovarlar sotuvchisi nisbatan ancha 
kam xaridorga ega b o ‘ladi.
2. H atto ishlab chiqaruvchilar k o ‘p boMgan tarm oqlarda ham  xar- 
idning k atta qism i bir nechta yirik ist’m olchi hissasiga to ‘g ‘ri keladi.
3. X arido rlar hududiy jihatdan va n eft’ sonoati, rezina, p o ‘lat quy- 
ish sanoati kabi tarm oqlar bo ‘yicha to ‘plangan.
4.  Sanoat  uchun  moMjallangan  tovarlarga  boMgan  talab  keng 
iste’mol m o llariga boMgan talab bilan oMchanadi. Masalan, hayvonlar 
terisi poyabzal  ishlab chiqarish uchun  sotib olinadi.
5.  Sanoat  uchun  moMjallangan  tovarlarga  talab  keng  iste’mol 
tovarlari  va  xizm atlar  uchun  talabga  nisbatan  tezroq  o ‘zgaradi.  Bu 
ayniqsa yangi ishlab chiqarish uskunalarida yaxshi namoyon boMadi. 
Ba’zan  iste’m ol  tovarlariga  boMgan  talab  1%  ortishi  sanoat  uchun 
moMjallangan tovarlarga talabning 2% ortishiga olib keladi.
6.  Sanoat uchun moMjallangan tovarlar kam  xarajat qilib xarid qil- 
ishni doim o o ‘rganuvchi malakali  agentlar tomonidan xarid qilinadi. 
Keng  iste’m olchi  xarid  qilish  sohasida  uncha  m alakaga  ega  emas.
300


Sanoat uchun qilinadigan xarid  qanchalik m urakkab b o ‘lsa,  u xaqda 
qaror  qabul  qilish jarayonida  shuncha  k o ‘p  kishi  ishtirok  etadi.  eng 
m uhim   tovarlam i  sotib  olishda  odatda  m axsus  xarid  kom issiyalari 
shug‘ullanib,  ular  tarkibiga texnikaviy  ekspertlar  va  rahbariyat  va- 
killari kiradi.
Sanoat  uchun  m o‘ljallangan tovar sotib  olish jaray o n id a xari- 
dor  bir  qancha  qaror  qabul  qilishi  kerak  boMadi.  Q arorlar  m iqdori 
xarid  qilinayotgan  vaziyatga  bogMiq  boMadi.  Xarid  qilinish  jara y ­
onida uch xil vaziyat vujudga kelishi mumkin:
1.  0 ‘zgarishlarsiz  qayta  xarid  qilish  —   bu  xaridor  b iro r  narsaga 
o ‘zgarishsiz buyurtm a beradigan vaziyatdir.
2. 0 ‘zgarisnli qayta xarid qilish —  bu vaziyatda x aridor qayta buy­
urtm a berish  davrida tovar texnikaviy  xususiyatlar,  narx,  savdoning 
boshqa shartlarigao‘zgartirish kiritgan, yoki qism an ta ’m inotchilam i 
o ‘zgartirgan  holda yuz beruvchi  vaziyatdir. A w a lg i  t a ’m inotchi  mi- 
jozni  saqlab  qolishga,  yangilari  esa  yangi  m ijoz  o rttirishga  harakat 
qiladilar.
3.  Birinchi  m arta  tovar  yoki  xizm atlar  sotib  oluvchi  firm a  yangi 
m asalalam i  hal  etish  uchun  xarid  qilishi.  M asalan,  firm a  birinchi 
kom puter tizimini  o ‘rnatm oqchi  boMsin.  eng kam  q aror o ‘zgarishsiz 
qayta xarid  qiluvchi  xaridor hissasiga,  eng  k o ‘p  q aror —  yangi  m a­
salalam i  hal  etish  uchun  xarid  qiluvchi  hissasiga to ‘g ‘ri  keladi.  B i­
rinchi  m arta xarid  qilishda tovam ing texnikaviy  texn ikav iy xususi- 
yatlarini,  narxlar chegarasi,  ta ’m inot  vaqti  va  sharti,  texnik  xizm at 
k o ‘rsatish  shartlari, toMov shartlari, buyurtm a hajm ini aniq, m aqbul 
ta ’m inotchilarni  tanlash m asalalarini  hal  etish kerak.
Oraliq  tovarlar  bozori  boshqa  iste’m olchilarga  qay ta  sotish 
yoki  ijaraga  berish  yoMi  bilan  foyda  k o 'rish   m aqsadida,  yoki  o ‘z 
xususiy  korxonasi  b eto‘xtov  ishlashi  uchun  zarur to v ar  va  xizm at­
lar  sotib  olinadigan  bozordir.  O raliq  tovarlar  bozori  sotuvchilari 
qayta  sotish  uchun  moMjallangan  qayta sotish  uchun  moMjallangan 
ju d a   katta hajm da turli-tum an  tovarlar bilan  ish  k o ‘radilar.  Bundan 
tashqari,  oraliq  tovar  sotuvchisi  qaysi  sotuvchidan,  qanday  narxda 
va  shartlar  bo‘yicha  sotib  olish  va  kim ga,  qanday  n arxda  qachon 
sotish m asalasini  hal  etish kerak.

Download 8,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   315   316   317   318   319   320   321   322   ...   335




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish