Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

ISBN  -  978-9943-362-68-0
© «Tafakkur-Bo‘stoni»  MChJ  nashriyoti,  2012. 
© N.Ziyavitdinova,  Y.O‘rinov,  Sh.Hayitov, 2012.
2

---

KIRISH
Har qanday  ijtimoiy  mehnat jarayoni  u xoh  kichik,  xoh  katta 
doirada  boMsin,  boshqaruvni  talab  qiladi.  Kimdir  xodim lar  oldiga 
maqsad  qo‘yishi,  vazifalarni  taqsimlashi,  vazifalar  bajarilishini 
nazorat  qilishi,  kishilami  mehnat  qilishga  undashi,  ularning  hara- 
katini  baholab, muvofiqlashtirib borishi  lozim.
Bugungi  zamonaviy  rahbar  ham  mutaxassis,  ham  tadbirkor, 
ham tashkilotchi, shu bilan birga, ayni paytda o ‘z huquqini biladigan 
va himoya qila oladigan kishi boMishi  kerak.
Bozor  iqtisodiyoti  rivojlangan  mamlakatlarda  to ‘plangan 
amaliy  tajribalar  shuni  ko‘rsatmoqdaki,  xo‘jalikni  uzoq  davomli 
va muvafaqqiyatli  faoliyat yuritishining  eng asosiy  omillaridan  biri 
menejment va menejerlar faoliyati  bilan  bogMiq  ekan.
Menejmentning  eng  ixcham  ta’rifini  quyidagicha  keltirish 
mumkin:  menejment —   bu  mehnat,  aql-idrok,  qobiliyat,  tajriba  va 
malakalarni  ishga  solgan  holda  maqsadlarga  samarali  erishishni 
tashkil  etish,  boshqarishdir.  Menejment  nafaqat  biznesni  qanday 
olib  borishni  tushunishga  yordam  beruvchi,  balki  turli-tuman 
vaziyatlarda  xatoliklardan  qochishni  o ‘rgatuvchi  inson  bilimlari 
sohasidir.  Zamonaviy  menejment  ko‘pincha  strategik  rejalashtirish 
va  boshqarishning  zaruriyati  muammolari  bilan  duch  kelmoqda, 
chunki  tashqi  muhitning  to‘satdan  va  tez  o ‘zgarishi,  asosan 
texnologiyalarda,  bozordagi  raqobatda,  real  holdir.  Shu  bilan  birga 
boshqaruv strukturalari  ham o‘zgarmoqda, ko‘proq nomarkazlashuv 
afzal  ko‘rilmoqda.  Tashkiliy  mexanizmlar  yangi  muammolaming 
chiqishiga  va  original  yondashuvlaming  ishlab  chiqilishiga  mos- 
lashib  bormoqda.  Qabul  qilingan  qarorlaming  bajarilishi  ustidan 
nazorat qilish ketma-ketlikda bormoqda.  Resurslarni taqsimlashdagi 
manyovrlar  yangi  vaziyatlarda  ulami  sarflashdagi  punktuallikka 
qaraganda ko‘proq qadrlanadi.
3

---

Kompaniyani  boshqarishning  yangi  xususiyatlarini  o ‘rganish 
iqtisodiyotni  erkinlashtirish  sharoitida  birinchi  darajali  ahamiyatga 
ega.  Yuqori  noaniqlik  vaziyatida  faoliyat  ko‘rsatish  korxona 
rahbariyati  uchun  oddiy  bozor  xo‘jaligi  sharoitidagiga  qaraganda 
ancha murakkabdir.
M enejmentni fan sifatida kiritish hozirgi vaqtda katta iqtisodiy 
yutuqlar,  innovatsion  o ‘zgarishlar,  inson  mehnatiga  umuman 
yangicha b o ‘lgan yondashuvlar, ijodiy individuallikning rivojlanishi 
va  boshqalar  bilan  bog‘liq.  Ushbu  yo‘nalishlaming  barchasini 
o ‘rganish  mamlakatda  ijtimoiy  yo‘naltirilgan,  rivojlangan  hamda 
samarali  bozor iqtisodiyotini yaratishga ko‘maklashadi.
Bozor  munosabatlari  sharoitida  fanini  o‘rganish  ehtiyoji  kun 
say in kengay ib bormoqda. Zamonning o ‘zi yangicha fikrlay oladigan, 
aql-zakovatga  ega,  keng  qamrovli  bilimlar  va  tashkilotchilik 
qobiliyatlarini  o ‘zida  mujassamlantirgan  rahbar  xodimlarga  talabni 
kuchaytirmoqda. Mazkur o ‘quv qo‘llanma menejment fani doirasida 
talabalar bilimlarini shakllantirishga va kengaytirishga xizmat qiladi 
degan,  umiddamiz.