Zoologiya uzb 2017. indd

Bo‘rtma nematoda
. O‘simliklarning yer ostki qismida parazitlik 
qiladi. Kasallangan o‘simlik ildizida no‘xatdek va undan yirikroq 
(ba’zan mushtdek) bo‘rtmalar hosil bo‘ladi. Bunday o‘simlik o‘sish 
va rivojlanishdan qoladi, uning hosili kamayib ketadi; kuchli zarar-
langan o‘simliklar tez orada halok bo‘ladi. Nematoda ayniqsa 
IV bob. Yassi va to‘garak chuvalchanglar tiрlari

---

43
bodring, pomidor, qovun, kartoshka, kanop, ba’zan g‘o‘zaga katta 
ziyon yetkazadi.
Chuvalchanglarning parazit hayot kechirishga moslashishi. 
Para-
zit hayot kechirish chuvalchanglarning tashqi tuzilishiga va hayot 
kechirish xususiyatlariga katta ta’sir qilgan. Bunday o‘zgarishlar 
yassi chuvalchanglarda ayniqsa yaxshi ko‘zga tashlanadi. Ularning 
maxsus yopishish organlari paydo bo‘lgan; hazm qilish sistemasi 
yo‘qolib, jinsiy organlari juda kuchli rivojlangan. Lekin para-
zit chuvalchang 
lar va lichinkalarining ko‘pchiligi tashqi muhitga 
chiqqanida o‘z xo‘jayinini topolmasdan qirilib ketadi. Shuning 
uchun juda ko‘p nasl qoldiradi; ayrim turlari, masalan, jigar 
qurti va exinokokk, hatto lichinkalik davrida ham ko‘payish xu-
susiyatiga ega bo‘ladi.