Zoologiya uzb 2017. indd

27-§.  Hasharotlarning kelib chiqishi va ahamiyati
Hasharotlarning tabiatdagi va inson hayotidagi ahamiyati. 
Tabi-
atda ko‘pchilik hayvonlar va o‘simliklarning hayoti hasha 
rotlar bi-
lan bog‘liq. Hasharotlar qaldirg‘ochlar, qizilishtonlar, chittaklar va 
boshqa qushlar, sutemizuvchilardan ko‘rsha 
palaklar va tiðratikanlar, 
deyarli ko‘pchilik kaltakesaklar, suvda ham quruqlikda yashovchilar, 
bir qancha baliqlarning asosiy ozig‘i hisoblanadi. Hatto hasharotlar 
orasida ham boshqa hasharotlar bilan oziqlanadigan yirtqichlari ko‘p 
uchraydi. Bir qancha donxo‘r qushlar ham o‘z bolalarini hasharotlar 
bilan boqadi.
O‘laksaxo‘r va go‘ngxo‘r qo‘ng‘izlar, ko‘pchilik pashshalar 
ning 
qurtlari hayvonlarning murdasi va tezagi bilan oziqlanadi. O‘simlik 
qoldiqlari bilan oziqlanadigan hasharotlar esa ularning chirishini 
tezlashtiradi. Hayvon va o‘simlik qoldiqlari bilan oziqlanadigan 
hasharotlar yer yuzini ifloslanishdan saqlaganligi tufayli ular «tabiiy 
sanitarlar» deyiladi.
Ko‘pchilik gulli o‘simliklar hasharotlar yordamida changlanganida 
mo‘l hosil beradi. Deyarli barcha burchoqdoshlar, ko‘pchilik qoqi-
doshlar, gulxayridoshlar, ra’noguldoshlar, piyozguldoshlar, loladoshlar 
va poliz ekinlari hasharotlar yordamida changlanadi. Tukli arilar 
beda va sebarganing asosiy changlatuv 
chisi hisoblanadi. Grechixa, 
kungaboqar va anjir yovvoyi arilar yordamida changlanadi.