Bitiruv malaka ishi

3.3. Shovqindan va Titrashdan himoyalanish.

Havo yo‘llari bo‘ylab tarqaladigan  aerodinamik shovqin  turli tuzilishdagi

so‘ndirgichlar  yordamida pasaytiriladi. Naychasimon shovqin so‘ndirgichlar kvadrat

yoki to‘rtburchak kesimli bo‘lib, qalinligi 700 mm.ni tashkil etadi. Devor va

poydevorlarning tovush o‘tkazmaslik xossasini oshirish yoki ularning og‘irligini

kamaytirish uchun oralig‘ila havo tirqishi bo‘lgan har xil to‘siqlar qo‘llanadi.

Shovqinga qarshi zichlovchi ashyo sifatida yumshoq rezinalar, asbestdan foydalanish

mumkin.

Tovush quvvatini yutuvchi ashyo va qurilmalar uch guruhga bo‘linadi:

g‘ovakli, rezonans va donali tovush yutqichlar. G‘ovakliga yog‘och tolasidan,

mineral paxtadan, shisha toladan qilingan plitalar, sementli fibralit, ftoroplast, kapron

va mineral tolalardan yasalgan to‘shaklar, shisha tola kiradi.

Rezonansliga ikkala tomoniga mato yopishtirilib, shovqin manbaidan ma’lum

masofada joylashtirilgan  teshik ekranidan iborat. Ekran sifatida yog‘och qipig‘idan

ishlangan taxtachalar ishdatiladi.

Donali tovush yutqichlar ma’lum shakldagi jismlardan iborat bo‘lib, ular

xonaga bir-biridan 1500-2000mm oraliqda qo‘yiladi.  Ular asosan g‘ovakdor

ashyolardan tayyorlanadi. Donali tovush yutqichlarning afzalligi, ularni shovqin

manbasini yonginasiga o‘rnatish mumkin. Shovqindan yakka tartibda himoyalanish

---

46

vositasiga quloq taqmalari (vkladishlar), quloq qopqoqlari (naushniklar) va shlemlar

kiradi.

Texnologik uskunaning ashyoviy sig‘imi kamaytirilib tezligi oshirilganda

uning titrashi kuchayadi. Titrash tebranishlar chastotasi, titrashdagi siljish

amplitudasi va titrash tezligi bilan ifodalanadi.  Undan himoyalanish uchun

so‘ndiruvchi qo‘lqop hamda  poyafzaldan, amortizatorlar sifatida  kigiz, rezina,

po‘lat purjinali to‘sgichlardan foydalaniladi.

Binolarda titrashni kamaytirish maqsadida, poydevorlarning ostiga rezinadan,

polivinol smolalar tayyorlangan. Shisha tola bilan kuchaytirilgan qistirmalar

qo‘yiladi.

Titraydigan mashina va asboblar bilan ishlaydigan ishchilarni xizmat vaqtidan

tashqari ishlatish, 16 yoshga to‘lmagan yoshlar, homilador ayollar, oshqozoni

og‘riydigan va qon  bosimi yuqori kishilarga bunday uskunalarda ishlash man etiladi.