Маданиятшунослик фани предмети, методологик асослари ва баркамол авлодни шакллантиришдаги ахамияти

"Moddiy  isloxotlar,  iktisodiy  isloxotlar  o‘z  yo‘liga.  Ularni  xal  kilish  mumkin. 
Xalkning ta’minotini xam amallab turish mumkin. Ammo, ma’naviy isloxotlar 
-  kullik  va  mutelik  iskanjasidan  ozod  bo‘lish,  kadni  baland  tutish,  ota-
bobolarimizning  udumlarini  tiklab,  ularga  munosib  voris  bo‘lish  –  bundan 
ogirrok va bundan sharaflirok vazifa yo‘k bu dunyoda".
 
I.A.  Karimov.  O‘zbekiston:  milliy  istiklol,  iktisod,  siyosat,  mafkura.  Asarlar,  t.  1. 
202-bet.
 
Mustakillikning dastlabki kunlaridanok ajdodlarimiz ma’naviy merosini tiklash 
ishlari boshlanib ketdi.
 
Xo‘sh,  ma’naviy  merosning  o‘zi  nima,  uning  tiklanishi  nimalarda  namoyon 
bo‘lmokda?
 
Ma’naviy  meros  kadim  zamonlardan  beri  ajdodlarimiz,  ota-bobolarimizdan 
bizgacha  etib  kelgan  ma’naviy  boyliklar  –  siyosiy,  falsafiy,  xukukiy  va  diniy 
xarashlar,  axlok-odob  me’yorlari,  ilm-fan  yutuklari,  tarixiy,  badiiy  va  san’at 
asarlari  majmuidir.  Ma’naviy  kadriyatlar,  boyliklar  inkilobiy  yo‘l  bilan  xosil 
kilinadigan xodisa emas, u jamiyat tarakkiyotining barcha boskichlarida uning 
extiyojlari tufayli  yuzaga keladi va o‘sha davr xayotini aks ettiradi, u jamiyat 
o‘zgarishi  bilan  yo‘kolib  ketmaydi,  keyingi  avlodlar  uchun  meros  bo‘lib 
xoladi.  xar  bir  avlod  ma’naviyatni  yangidan  yaratmaydi,  balki  mavjud 
ma’naviy  merosga  tayanadi.  Birok  uni  kanday  bo‘lsa  shundayligicha,  ko‘r-
ko‘rona  kabul  kilavermaydi,  tarakkiyparvarlik,  insonparvarlik,  adolat  nuktai 
nazaridan kabul kiladi va rivojlantiradi.
 
Istiklol tufayli milliy madaniyatimiz, jaxon sivilizatsiyasi tarakkiyotiga bebaxo 
xissa  ko‘shgan  buyuk  bobokalonlarimizning  ma’naviy  merosi  kaytadan 
o‘rganildi va tiklandi. Xalkimiz ulardan baxramand bo‘la boshladi.
 
Mustakillik  yillarida  xalkimiz  ma’naviyati  yulduzlari  bo‘lgan  buyuk 
allomalarimizning  tavallud  topgan  tarixiy  sanalari  YUNESKO  bilan 
xamkorlikda mamlakatimizda va xalkaro mikyosda keng nishonlandi:
 
1.
     
1991 yil – Alisher Navoiy tavalludining 550 yilligi;
 
2.
     
1992 yil – Boboraxim Mashrab tavalludining 350 yilligi;
 
3.
     
1993 yil – Zaxiriddin Muxammad Bobur tavalludining 510 yilligi;
 
4.
     
1994 yil – Mirzo Ulugbek tavalludining 600 yilligi;
 
5.
     
1996 yil – Amir Temur tavalludining 660 yilligi;
 
6.
     
1997  yil  –  Abdulxamid  Sulaymon  o‘gli  CHo‘lpon  tavalludining  100 
yilligi;
 
7.
     
1998 yil – Axmad al-Farkoniy tavalludining 1200 yilligi;
 
8.
     
1999 yil – "Alpomish" dostoni yaratilganining 1000 yilligi;
 
9.
     
2000 yil – Burxoniddin Marginoniy tavalludining 910 yilligi;
 
10.
    
2000 yil – Kamoliddin Bexzod tavalludining 545 yilligi;
 

---

 
124 
11.
    
2001 yil – "Avesto" yaratilganligining 2700 yilligi.
 
Buyuk  allomalarimiz  yubileylari  munosabati  bilan  ularning  o‘nlab  noyob 
asarlari turli tillarda nashr etildi, ularga atab xaykallar o‘rnatildi, ziyoratgoxlar, 
boglar yaratildi.
 
1991  yilda  buyuk  bobomiz  Alisher  Navoiy  tavalludining  550  yilligi  keng 
nishonlandi.  SHu  yili  O‘zbekiston  Fanlar  akademiyasi  Adabiyot  institutiga 
Alisher Navoiy nomi berildi, Alisher Navoiy nomidagi Davlat mukofoti ta’sis 
etildi.  YUbiley  yilida  "Lison  ut-tayr",  "Sab’ai  sayyor",  "Farxod  va  SHirin", 
"Layli  va  Majnun",  "Xayrat-ul  Abror"  asarlari  nashr  kilindi,  kinofilmlar  va 
saxna  asarlari  yaratildi.  1991  yil  28  sentyabr  kuni  Toshkent  shaxrida  barpo 
etilgan  Alisher  Navoiy  xaykali  va  Navoiy  nomidagi  O‘zbekiston  Milliy 
bo?ining ochilish marosimi bo‘lib o‘tdi.
 
1994  yil  oktyabr  oyida  Mirzo  Ulugbek  tavalludining  600  yillik  yubileyi 
o‘tkazildi.  Ulugbek  madrasasi,  Ulugbek  yashagan  davrdagi  astronomik 
asboblar,  Toshkentdagi  Ulugbek  xaykali  aks  etgan  pochta  markalari 
muomalaga  chixarildi.  O‘sha  yil  24  oktyabrda  Parijda  YUNESKO  zalida 
"Ulugbek  va  Temuriylar  davri"  mavzusida  Xalkaro  konferensiya  xamda 
"Ulugbek  va  an’anaviy  san’at"  ko‘rgazmasi  bo‘lib  o‘tdi.  Bu  tadbirlar  Mirzo 
Ulugbek koldirgan ilmiy merosning umuminsoniy kadriyatga molik ekanligini 
yana bir bor isbot etdi.
 
1998 yil 23 oktyabrda Farkonada buyuk alloma Axmad al-Farkoniyning 1200 
yillik  yubileyi  nishonlandi.  Uning  noyob  ilmiy  merosi  xalkimizga  kaytarildi. 
Fargona  shaxrida  al-Fargoniy  bogi  yaratildi  va  buyuk  allomaga  xaykal 
o‘rnatildi.