Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

BOLANING SOG‘LIG‘INI SAQLASh HUQUQINING KAFOLATLARI

Har bir bola sog‘lig‘ini saqlash huquqiga ega.

Davlat sog‘lom bola tug‘ilishini ta’minlash uchun onaga uning sog‘lig‘ini

saqlash sharoitlarini yaratadi.

Davlat bolalarga qonun hujjatlariga muvofiq hajmda b pul tibbiy yordamni

kafolatlaydi.

Bolaning sog‘lig‘ini saqlash huquqi davlat tomonidan quyidagi yo‘llar bilan

ta’minlanadi:

malakali tibbiy xizmat ko‘rsatilishini tashkil qilish;

bolaning, uning ota-onasining salomatligini nazorat qilish va bolalar

kasalliklari profilaktikasi;

bolalar va o‘smirlarni davolash-profilaktika muassasalarida dispans r

kuzatuvini olib borish hamda davolash;

talab darajasidagi sifatga ega bo‘lgan oziq-ovqat mahsulotlari ishlab

chiqarilishi va sotilishini nazorat qilish;

bolaning fiziologik xususiyatlari va sog‘lig‘i holatiga javob b radigan ta’lim

olish hamda m hnat qilish sharoitlarini yaratish;

kasbga yaroqlilikni aniqlashda O‘zb kiston R spublikasining Davlat

byudj ti mablag‘lari hisobidan b pul tibbiy maslahat b rish;

sanitariya-gigiyena ta’limi b rish, sog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilish va

rag‘batlantirish;

sog‘lig‘ining holati to‘g‘risida bola uchun qulay bo‘lgan tarzda zarur

axborotni taqdim etish.

O‘n to‘rt yoshdan katta yoshdagi bola ma’lumotlarni bilgan holda tibbiy

aralashuvga ixtiyoriy ravishda rozilik b rish yoki uni rad etish huquqiga ega.

Bola bilan uning hayotiga, sog‘lig‘i va normal rivojlanishiga ziyon

yetkazuvchi har qanday ilmiy tajriba yoki boshqa eksp rim ntlar o‘tkazish

taqiqlanadi.

Davlat maxsus ch klovlarni joriy etish va maxsus profilaktika dasturlarini

amalga oshirish orqali bolani alkogolga moyillikdan, ch kishdan, giyohvandlik

vositalarini, psixotrop moddalar va int ll ktual-irodaviy faoliyatga ta’sir

ko‘rsatadigan boshqa moddalarni ist ’mol qilishdan himoya qilish bo‘yicha zarur

choralarni ko‘radi.

---

318

 “Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunning 22-moddasida

mustahkamlab qo‘yilgan sog‘liqqa bo‘lgan huquq juda muhim bo‘lib, u bolaning

boshqa huquqi hisoblanmish, yashash huquqi va rivojlanishi bilan bog‘liqdir.

Shuningd k, bu huquq

bola farovonligini ta’minlash

,

ta’lim olish, barcha turdagi

jismoniy va ruhiy zo‘ravonlikdan himoya qilinish huquqi

 kabilardan iborat bo‘lgan

turmush tarzi bilan ham bog‘liq.

Xalqaro normalar va xalqaro tashkilotlar sog‘liqni saqlashga bo‘lgan huquq

ta’minlanishining muhimligini ta’kidlaydilar. “Bola huquqlarining kafolatlari

to‘g‘risida”gi qonunning bolaning sog‘liqni saqlashga bo‘lgan huquqi aks etgan

mazkur normasi Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiyaning bolaning sog‘liqni

saqlash tizimining takomillashgan xizmatlari, tibbiy xizmatlardan bahramand

bo‘lishi, sog‘liqni r abilitatsiyasiga bo‘lgan huquqi haqidagi 24-moddaga mos

ladi. Shuningd k, BMT Bosh Assambl yasi tomonidan 2000-yilda e’lon

qilingan Mingyillik rivojlanish maqsadlari d klaratsiyasida e’lon qilingan 8

maqsaddan 3 tasi ham sog‘liqni saqlashga qaratilgan bo‘lib, ular chaqaloqlar

o‘limi, onalar o‘limi va OIV/OITS sohasida vaziyatni yaxshilashga qaratilgan.

187

Qayd etish lozimki, O‘zb kiston R spublikasi Hukumati tomonidan BMTning

Mingyillik rivojlanish maqsadlarini 2011-2015-yillarda bajarish bo‘yicha

qo‘shimcha chora-tadbirlar komp ksi tasdiqlangan.

Mazkur norma, shuningd k, Bola huquqlari to‘g‘risidagi konv nsiyaning

bolalarning noqonuniy narkotik va psixotrop moddalar ist ’mol qilishidan himoya

qilishni ko‘zda tutuvchi 33-modda normalariga ham muvofiq k ladi.

Bolalarni sog‘liqqa bo‘lgan huquqlari kafolatlaridan tashqari, Qonunning

22-moddasi sog‘lom bolalarning tug‘ilishi uchun juda ahamiyatli bo‘lgan

onalarning sog‘liqni saqlashga bo‘lgan huquqini ham kafolatlaydi. Mazkur

normadan k lib chiqib, davlat davlat bolalarning sog‘liqni saqlashga bo‘lgan

187

O‘sib borayotgan avlodnining sog‘lig‘ini eng yaxshi ta’minlash “Bolalarni saqlang” Xalqaro tashkiloti tomonidan

2012-yilda o‘tkazgan r ytingida O‘zb kiston 161 davlat o‘rtasida 9 o‘rinni egalladi.:

Qarang:

 Sbornik

jdunarodn x dokum ntov Komit ta OOn po pravam r

nka /Otv. r d. A.X.Saidov. –T.: NSPCh, 2014. -S.5

---

319

huquqlari va alkogol va narkotiklar kabi zararli moddalarning ta’siridan himoya

qilishni amalga oshirishni bajarishi shart bo‘lgan chora-tadbirlarni amalga oshiradi.

Bundan tashqari, bu modda bolaning har qanday tibbiy aralashuv bo‘yicha

o‘z fikrini bildirishiga bo‘lgan huquqni va davolanishdan voz k chishga bo‘lgan

huquqini ham e’tirof oladi.