Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Nikohda va nikohsiz tug‘ilgan bolalarning o‘z huquqlarini himoya

qilish huquqi.

Ko‘p hollarda qonun va amaliyot nuqtai nazaridan jamiyat nikohsiz

tug‘ilgan bolalarga nikohda tug‘ilgan bolalarga qaraganda kamroq yuridik

huquqlar b rib ularni kamsitadi. (masalan, m rosga bo‘lgan huquq). Bola

huquqlari to‘g‘risidagi Konv nsiya kamsitish bola huquqlarini buzadi d b

lgilaydi. Unga ko‘ra, davlatlar Konv nsiyada ko‘zda tutilgan barcha huquqlarni

ch qanday kamsitishlarsiz ta’minlanilishini kafolatlashi shart (Konv nsiyaning

2-moddasi).

“Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonunda nikohda va nikohsiz

to‘g‘ilgan bolalar davlat va jamiyat tomonidan t ng hamda har taraflama

himoyadan foydalanadi d b alohida ta’kidlanadi.

O‘zb kiston R spublikasi Oila kod ksida bolaning nasl-nasabini b lgilash

tartibi ko‘rsatilgan.

---

248

Bolaning shu onadan tug‘ilganligi (onalik) fuqarolik holati dalolatnomalarini

qayd qilish organi tomonidan tibbiy muassasaning hujjatlariga ko‘ra, bola tibbiy

muassasada tug‘ilmagan holda esa, boshqa dalillarga asosan b lgilanadi. Ayolning

nikoh tuzilgandan k yin yoki erining o‘limi, nikohdan ajratilganligi yohud nikoh

haqiqiy emas d b topilganligi tufayli nikoh tugaganidan so‘ng uch yuz kun ichida

tug‘ilgan bolasi nikohda tug‘ilgan bola hisoblanadi.

Bolaning onasi bilan nikohda bo‘lmagan shaxsning otaligi o‘zini bolaning

otasi d b tan olgan shaxs va onaning fuqarolik holati dalolatnomalarini qayd qilish

organigva birgalikda topshirgan arizasiga binoan b lgilanadi. Ona vafot etganda

sud tomonidan muomalaga layoqatsiz d b topilganda, onaning qayerdaligini

aniqlash imkoniyati bo‘lmaganda yoki u onalik huquqdan mahrum qilinganda,

otalik vasiylik va homiylik organi bilan k lishilgan holda o‘zini bolaning otasi d b

tan olayotgan shaxsning arizasiga binoan b lgilanadi. Bolaning otasi sud

tomonidan muomalaga layoqatsiz d b topilgan bo‘lsa. Otalikni b lgilash

to‘g‘risidagi arizani uning nomidan vasiylik va homiylik organining ruxsati bilan

uning homiysi b rishi mumkin.

O‘zaro nikohda bo‘lmagan ota-onadan bola tug‘ilgan taqdirda, ota-onaning

birgalikdagi arizasi yoki bola otasining arizasi bo‘lmasa, ushbu Kod ksning 61-

moddasida ko‘rsatilgan hollarda otalik sud tartibida b lgilanishi mumkin.

Otalik b lgilanganda bolalar ota-onasi va ularning qarindoshlariga nisbatan

o‘zaro nikohda bo‘lgan shaxslardan tug‘ilgan bolalar bilan t ng huquq va

majburiyatlarga ega bo‘ladilar. Nikohsiz tug‘ilgan bolalar jismoniy, aqliy,

ma’naviy, ruhiy va ijtimoiy rivojlanishi uchun zarur bo‘lgan turmush darajasiga

haqli.