Materialshunoslik indd

3.2.

 

Po„lat olishning marten usuli. 

Bu  usul  temir-tersak,  qattiq  cho‟yan,  po‟lat  va  cho‟yan  chiqindilardan  foydalanib,  turli 

po‟latlar  ishlab  chiqarishga  imkon  beradi.  Marten  pechi  alangali  regeneratorli  pechdir.  Bu  pechlarda 

yoqilg‟i sifatida domna gazi bilan koks gazi aralshamasi, mazut va tabiiy gaz ishlatiladi. U gumbaz, tub, 

oldingi  va  ketingi  devorlar  hamda  kallaklar  bilan  chegaralangan  ishchi  bo‟shlig‟idan  iborat.  Asosli 

pechlar  tag  qismi  magnezit  g‟ishtidan  teriladi.  Kislotali  pechlarda  tagi  dinas  g‟ishtidan  teriladi. 

---

 

Pechning  sirti  po‟lat  list  bilan  qoplanadi.  Pechning  oldingi 

devoriga  yuklash  darchalari  qilingan.  Bu  darchalar  orqali  shixta  materiallari  pechning  ishchi 

bo‟shlig‟iga solinadi va pechda borayotgan jarayon kuzatib turiladi, hamda metall namunalari olinadi. Bu 

pechning  orqa  devoriga  shlak  va  tayyor  po‟lat  chiqarish  teshiklari  qilingan  bo‟lib,  ular  o‟tga  chidamli 

materiallar  bilan  yopib  qo‟yiladi.  Pechning  kallaklarida  ikkita  kanallari  bo‟lib,  kanal  1  orqali  pechning 

ishchi  bo‟shlig‟iga  havo,  kanal  2  orqali  esa  yonuvchi  gaz  kiritiladi;  shuningdek,  shu  kanallar  orqali 

yonish  mahsulotlari ham chiqadi. Kanal 1 havo qizdirish regeneratori bilan, kanal 2 esa yonuvchi gazni 

qizdirish  regeneratori bilan. 

Regeneratorlar  ularning  pastki  qismida  joylashgan  kanallarlar  bilan  tutashgan.  Kanaldan 

regeneratorga  havo  kiradi.  Kanaldan  esa  regeneratorga  yonuvchi  gaz  o‟tadi.  Regeneratordan  o‟tgan 

yonish mahsulotlari ham ana shu kanallar orqali tutun quvursiga chiqib ketadi. 

Pechda tashlama klapanlar bo‟lib, ular pechga borayotgan yonuvchi gaz va havo hamda pechdan 

chiqayotgan  yuqori  haroratdagi  gazlar  (yonish  mahsulotlari)  ning  harakat  yo‟nalishlarini  o‟zgartirish 

uchun  xizmat  qiladi.  Bunda  pech  regeneratorlari  yonuvchi  gaz  bilan  havoni  galma-galdan  qizdiradi  va 

o‟zi ham qiziydi. 

Marten  jarayoni  uchta  bosqichga  bo‟linadi:  suyuqlantirish,  qaynatish  va  oksidlantirish 

bosqichlari. Marten pechlari asosli va kislotaviy bo‟lishi mumkin. Marten pechida tayyorlanma material 

sifatida  temir-tersak  (skrap),  qattiq  (chushka)  cho‟yan,  suyuq  cho‟yan,  temir  rudasi,  flyus  (oxaktosh) 

ishlatiladi.