Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

158

Odilqoriyev X.T. 

Davlat va huquq nazariyasi

ustunlikka ega. U suverenitetga ega bo‘lgan holda, o‘zini o‘zi tashkil etadi va 

umummajburiy xulq-atvor qoidalari (qonunlar) qabul qiladi. Davlat qonunlar 

chiqarish orqali siyosiy tizimga kiruvchi barcha tashkilot, muassasa, birlash-

malarning huquqiy maqomini belgilab beradi.

Shunday qilib, davlat jamiyat siyosiy tizimida alohida o‘rin egallaydi va 

undagi munosabatlarni tartibga solishda asosiy rol o‘ynaydi. 

 

O‘zbekiston Respublikasida faoliyat 

ko‘rsatayotgan jamoat birlashmalarining 

huquqiy holati O‘zbekiston Respublikasining 

Konstitutsiyasi va qonunlari bilan belgi-

lanadi. Jumladan, «O‘zbekiston Respublika-

sining jamoat birlashmalari to‘g‘risida»gi, 

«Nodavlat notijorat tashkilotlari to‘g‘risida»gi va O‘zbekiston Respublikasining 

«Kasaba uyushmalari, ularning huquqlari va faoliyatlarining kafolatlari 

to‘g‘risida»gi qonunlarda jamoat birlashmalarining huquqlari, ularning 

maqsadlari, ish faoliyatining shakllari, tuzilish tartibi mustahkamlangan.

O‘zbekiston Respublikasining fuqarolari o‘zlarining davlat va jamiyat 

ishlarida qatnashish huquqini jamoat birlashmalariga uyushgan holda amalga 

oshiradilar. Jamoat birlashmalarining faoliyati juda keng sohalarni o‘z ichiga 

oladi. Ularning huquqlari, har bir jamoat birlashmasining nizomi va boshqa 

huquqiy hujjatlarda ko‘rsatilgan.

Jamoat birlashmalarining nizomlari davlat tomonidan ro‘yxatga olinadi. 

Nizomlarni ro‘yxatga olish tartibi jamoat birlashmalari to‘g‘risidagi qonunning 

11-moddasida ko‘rsatilgan. Masalan, O‘zbekiston Respublikasida amal qiluvchi 

xalqaro jamoat tashkilotlari, respublika viloyatlararo birlashmalarining nizom-

lari O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida ro‘yxatga olinadi.

Viloyat, tuman, shahar, posyolka, qishloq hududida yoki ikki va undan 

ortiq tuman, shahar, posyolka, qishloq hududida faoliyatini amalga oshiradi-

gan jamoat birlashmalarining nizomlari esa, viloyat adliya boshqarmalarida 

ro‘yxatga olinadi. Jamoat birlashmalari, ularning nizomlari ro‘yxatga olingan 

kundan boshlab, o‘z faoliyatlarini amalga oshiradilar va yuridik shaxs deb tan 

olinadilar. Jamoat birlashmalari nizomlarida, dasturiy va boshqa hujjatlarida 

belgilangan maqsadlar, vazifalarni amalga oshirish uchun o‘z maqsadlari va 

faoliyati to‘g‘risidagi axborotni erkin tarqatadilar, qonunda nazarda tutilgan 

hollarda va tartibda esa:

– davlat hokimiyati va boshqaruv organlarini shakllantirishda qatna-

shadilar;