Молиявий бошқарув моҳияти, ривожланиш босқичлари


 Sug‘urta tashkilotlarining debitorlik va kreditorlik qarzlarni boshqarish



Download 0,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/18
Sana06.01.2022
Hajmi0,75 Mb.
#321623
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18
Bog'liq
sugurta kompaniyasida moliyaviy menejmentning hozirgi holati va rivojlanish istiqbollari

2.2 Sug‘urta tashkilotlarining debitorlik va kreditorlik qarzlarni boshqarish  

 



 

30 


Sug‘urta  tashkilotlari  o‘rtasida  bo‘ladigan,  shuningdek,  kredit  tashkilotlari 

va  nazorat  tashkilotlari  o‘rtasidagi  hisob-kitoblarda    to‘lovlar  bo‘yicha 

kechiktirilgan vaqt bo‘yicha debitorlik va kreditorlik qarzlari paydo bo‘ladi. Bunda  

sug‘urta  tashkiloti  tomonidan  to‘lanishi  lozim  bo‘lgan  majburiyatlar  kreditorlik 

majburiyatlari,  olinishi  lozim  bo‘lgan  majburiyatlar  esa  debitorlik  majburiyatlar 

hisoblanadi.  Qarshi  tomonga  to‘lanishi  lozim  bo‘lgan  majburiyatlar  kreditorlik 

majburiyatlari  hisoblansa,  qarshi  tomondan  olinishi  lozim  bo‘lgan  majburiyatlar 

debitorlik majburiyatlari deyiladi. 

 

Debitorlik  va  kreditorlik  qarzlarining  to‘lov  muddatining  o‘tib  ketishi 



sug‘urta  tashkilotlari  moliyaviy  ahvoliga  katta  tasir  o‘tkazadi.  SHu  maqsadda 

sug‘urta  tashkilotlari    faoliyatini    yuritishda    debitorlik  va  kreditorlik 

majburiyatlarini to‘g‘ri boshqarish masalasiga alohida axamiyat beriladi. 

 

Muddati o‘tgan debitorlik majburiyatlarining oldini olish  davlat tomonidan 



nazorat  qilinadi.  Sug‘urta  tashkilotlari  va  sug‘urta  qildiruvchilar  o‘rtasida 

bo‘ladigan  o‘zaro  munosabatlarda    majburiyatlarni  tartiblash  asosida  sug‘urta 

tashkilotlarining moliyaviy barqarorligi, davlat pul-kredit siyosatini tartibga solish 

amalga oshiriladi. 

 

Sug‘urta tashkilotlarining debitorlik va kreditorlik majburiyatlarini samarali 



bosharishda tahlil muhim ahamiyatga ega. Tahlil etishda sug‘urta tashkilotlarining  

muayyan  davrga  bo‘lgan  o‘zaro  debitorlik  va  kreditorlik  majburiyatlarining 

holatiga,  tarkibiga,    tashkil  topish  muddatlariga,  yuzaga  chiqish  sababalariga, 

debitorlik  va  kreditorlik  majburiyatlarning  to‘lanuvchanligiga,  debitorlik  va 

kreditorlik  majburiyatlari  bo‘yicha  dargumon  qarzlarning  yuzaga  chiqishiga  baho 

beriladi. 

 

Debitorlik  va  kreditorlik  majburiyatlarini  boshqarishning  asosiy  maqsadi 



debitorlik  va  kreditorlik  majburiyatlarining  aylanish  davrini  tezlashtirish  asosida 

sug‘urta  tashkiloti  moliyaviy  holatini  yaxshilash  yuzasidan  holatni  baxolash  va 

chora tadbirlar, boshqaruv qarorlarini ishlab chiqishdan iborat. 

Bu  majburiyatlar  sug‘urta  tashkiloti  bilan  sug‘urta  qildiruvchilar  yoki  naf 

oluvchilar  o‘rtasidagi  munosabatlarda,  sug‘urta  tashkiloti  bilan  bank  tashkilotlar 



 

31 


o‘rtasida,  sug‘urta  tashkiloti  bilan  solio‘  organlari  o‘rtasidagi,  sug‘urta  tashkiloti 

bilan  ijtimoiy  ta’minot  bo‘limlari  va  turli  jamoat  tashkilotlari,  shuningdek 

xodimlar, mulk egalari, aksionerlar va investorlar bilan bo‘ladigan munosabatlarda 

yuza keladi. Ularning yuzaga kelishining asosiy sababi hisob-kitoblarda  vaqtning 

o‘zgaruvchanligidir.  

Sug‘urta  tashkilotlarida  debitorlik  hamda  kreditorlik  majburiyatlarining 

yuzaga kelishi bo‘yicha quyidagi sabablarini ko‘rsatishimiz mumkin: 

- o‘zaro hisob-kitoblarda tamonlarning to‘lov layoqatiga ega emasligi; 

- sug‘urta xizmatlarini ko‘rsatishda hisob-kitoblarning o‘z vaqtida emasligi; 

- mulk va unga egalik qilishda mas’ullik hissining yo‘qligi; 

- o‘zaro shartnomaviy munosabatlarning yaxshi yo‘lga qo‘yilmaganligi; 

- xodimlar va investorlar bilan sug‘urta tashkiloti o‘rtasidagi munosabatlarda qat’iy  

shartlarning yo‘qligi; 

-  sug‘urta  tashkilotlari  bilan  sug‘urta  tashkilotlari  o‘rtasidagi    muno-

sabatlarda  qat’iy  davlat  qonunchilik  mexanizmining  mavjud  emasligi  va  boshqa 

sabablarni kiritish mumkin. 

Sug‘urta  tashkilotida  debitorlik  va  kreditorlik  majburiyatlarining  yuzaga 

kelishining  asosiy  sababi  hisob-kitoblarda  to‘lovlar  muddatining  yoki  sanasining 

turli hisobot davriga to‘g‘ri kelishidir.  

Debitorlik va kreditorlik majburiyatlar bo‘yicha hisobot, ma’lumotnoma har 

oyning 1- sanasiga tuziladi va tegishli tashkilotlarga topshiriladi. 

Debitorlik  va  kreditorlik  qarzlari  sug‘urta  tashkiloti    tuzadigan  moliyaviy  

hisoboti  tarkibidagi  2a-shakl  «Debitorlik  va  kreditorlik    qarzlar    haqida 

ma’lumotnoma»da ham aks ettiriladi.  

Debitorlik  va  kreditorlik  qarzlari  balansi  ular  orasidagi  o‘zaro  tengilik 

nisbatini 

xarakterlaydi. 

Bunda 


debitorlik 

majburiyatlarining 

kreditorlik 

majburiyatlaridan ortib ketishi yoki aksincha holatlari ifodalanadi. 

Debitorlik qarzlar tarkibi  quyidagi jadvalda keltirilgan. 



 

32 


 

 

 



 

 

 



 

 

Jadval 



 

Sug‘urta tashkilotlarining debitorlik qarzlari  




Download 0,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish