Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

10.1-rasm. Narxni tashkil etish uslublari 
 
Birlamchi  narxni  aniqlashga  vaqt  bo‘yicha  narx  darajasini  aniq  hisoblash  ta’sir 
qiladi. Bu hisoblash bozor segmentiga, tovarning yashash davriga, talab va taklifning 
potensial  miqdoriga bog‘liq bo‘ladi. Marketingda tovar siyosati  ijtimoiy tovar  ishlab 
chiqarishning  barcha  bosqichlari,  yangi  ishlab  chiqarishning,  taqsimlashning, 
almashuv  va  iste’molchining  o‘ziga  xos  xususiyatlarini  hisobga  olgan  holda 
yuritiladi. 
Narx  bajaradigan  ba’zi  bir  vazifalarni  ko‘rib  o‘tamiz:  avvalo  narxlar  ishlab 
chiqarish va iste’moldagi o‘zgarishlardan xabar beradi. 
Narxlar  faqat  iste’moldagina  emas,  balki  ishlab  chiqarishdagi  o‘zgarishlardan 
ham darak beradi. 
Narxlarning  boshqa  muhim  vazifasi  –  ishlab  chiqaruvchilar  va  iste’molchilarni 
rag‘batlantirishdir. 
Narxlar  mexanizmi  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulot  miqdorini  ko‘paytirishgina 
emas, balki ishlab chiqarishning eng tejamli usullarini ishlashni ham rag‘batlantiradi. 
Narxlarning  uchinchi  vazifasi  ikkinchisi  bilan  chambarchas  bog‘liq.  Bu 
daromadlarnig  taqsimlanishiir.  Tovar  ishlab  chiqarish  sharoitida  xo‘jalik  faoliyati 
ishtirokchilari  oladigan  daromadlar  ular  o‘z  shaxsiy  yoki  ishlab  chiqarish 
Narxni tashkil etish 
uslublari
Xarajatlar asosida
Raqobat asosida 
mo'ljallangan
Talabga 
mo'ljallangan
Kombinasiya-
lashgan

---

 
173 
iste’mollarini  ko‘plab  sotadigan  yoki  sotib  oladigan  tovarlar  va  xizmatlarning 
narxlariga bevosita bog‘liq bo‘ladi. 
Narxlarning  to‘rtinchi  vazifasi  alohida  korxonalarga  va  xo‘jalik  sohalariga 
ishlab chiqarish omillarini taqsimlashdir.