B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

 
“O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  to’g’risida”gi  Nizom
  –  O’zbekiston 
Respublikasida  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalari  –  akademik  litsey  va 
kasb-hunar kollejlari faoliyatini tashkil etish qoidalari, tartiblarini yorituvchi hujjat. U 
O’zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  “O’zbekiston  Respublikasida 
o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limini  tashkil  etish  chora-tadbirlari  to’g’risida”gi 

---

 
245 
Qaroriga  muvofiq    1998  yil  13  mayda  qabul  qilingan.  Nizom  quyidagi  tarkibiy 
tuzilmaga  ega:  1.  Umumiy  qoidalar.  2.  O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limining 
maqsadi,  vazifalari  va  uni  tashkil  etish.  3.  Akademik  litseylarga  va  kasb-hunar 
kollejlariga o’quvchilar qabul qilish. Ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etish va uning 
mazmuni.  4.  Pedagog  kadrlarni  tayyorlash,  qayta  tayyorlash  va  ularning  malakasini 
oshirish.  5.  O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limini  boshqarish.  6.  O’rta  maxsus,  kasb-
hunar  ta’limini  mablag’  bilan  ta’minlash  va  uning  moddiy-texnika  ta’minoti.  7. 
Xalqaro hamkorlik. 
Mazkur  hujjatda  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  uzluksiz  ta’lim  tizimining 
majburiy  mustaqil  turi  bo’lib,  umumiy  ta’lim  negizida  uch  yil  muddatda  tashkil 
etilishi  ko’rsatilgan.  Bu  muddatda  akademik  litseylar  va  kasb-hunar  kollejlari  o’rta 
maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalarida  o’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  bilim 
asoslari  chuqur  o’rgatiladi,  tanlangan  kasb-hunar  bo’yicha  kichik  mutaxassislar 
tayyorlanadi.  Akademik  litseylar  va  kasb-hunar  kollejlari  yuridik  shaxs  hisoblanadi, 
qonunchilikda  belgilangan  tartibda  tashkil  etiladi,  Ustav  va  mazkur  Nizom  asosida 
faoliyat 
ko’rsatadi. 
Mazkur  ta’limi  muassasalarida  kasb-hunar  bo’yicha 
chuqurlashtirilgan,  tabaqalashtirilgan  ta’lim  berish,  o’quvchilarning  intellektual 
rivojlanishini  va  ularning  o’z  qobiliyatlari  va  moyilliklariga  muvofiq tanlagan kasb-
hunar  bo’yicha  mutaxassisliklarni  egallashini  ta’minlash  maqsadini  ifodalovchi 
kunduzgi o’qish shaklidagi o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi tashkil etiladi. Maqsadni 
ro’yobga  chiqarish  yo’lida  quyidagi  vazifalar  amalga  oshiriladi:  DTS  doirasida 
umumta’lim va kasb-hunar dasturlarini bajarish; o’quvchilarning uzluksiz ta’limning 
keyingi  bosqichida  o’qishni  davom  ettirishi,  tanlangan  mutaxassisliklar  bo’yicha 
mehnat  faoliyati  bilan  shug’ullanishi  uchun  zarur  va  yetarli  bo’lgan  bilimlar  hamda 
kasb  tayyorgarligi  darajasini  chuqurlashtirish;respublika  iqtisodiyotining  malakali 
kichik mutaxassis kadrlarga bo’lgan ehtiyojini qondirish. 
O’rta  maxsus, kasb-hunar  ta’limi  dasturlari  DTS  bilan  belgilanadigan  quyidagi 
bo’limlarni  o’z  ichiga  oladi:  1)  umumta’lim  dasturlari  (akademik  litseylar  va  kasb-
hunar kollejlari uchun); 2) fanlar va o’qish yo’nalishlari bo’yicha chuqurlashtirilgan, 
soha  bo’yicha  va  ixtisoslashtirilgan  ta’lim  dasturlari  (akademik  litseylar  uchun);  3) 
o’qish yo’nalishlari bo’yicha umumtexnikaviy kasb-hunar va maxsus dasturlar (kasb-
hunar kollejlari uchun). 
O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  va  o’rta  maxsus  ta’lim  vazirligi  tomonidan 
tasdiqlangan  me’yoriy  hujjatlar  asosida  O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi 
muassasasining bir turidan boshqasiga o’tkazish amalga oshiriladi. 
O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalarini  bitiruvchilari  o’rta  maxsus, 
kasb-hunar  ta’limi  to’g’risida  davlat  namunasidagi  diplomga  ega  bo’ladi.  o’rta 
maxsus, kasb-hunar ta’limi to’g’risida davlat namunasidagi diplomda fanlar bo’yicha 
o’qitilgan  soha  (akademik  litseylar  uchun),  Klassifikatorga  muvofiq  mutaxassislik 
(mutaxassisliklar)  bo’yicha  berilgan  malaka  (kasb-hunar  kollejlari  uchun) 
ko’rsatiladi.  Diplomlarga  o’zlashtirilgan  umumta’lim  va  maxsus  (kasb-hunar)  fanlar 
(kurslar),  soatlar  hajmi  va  ular  bo’yicha  baholar  (reytinglar),  shuningdek 
bitiruvchining  umumiy  reytinggi  va  yakuniy  davlat  attestatsiyasining  natijalari 
ko’rsatilgan  qo’shimcha  varaq  ilova  qilinadi.  Mazkur  diplom  oliy  ta’lim 
muassasasiga o’qishga kirish, mehnat faoliyatini tashkil etish huquqini beradi.  

---

 
246 
Akademik  litseylar  va  kasb-hunar  kollejlarida  tegishli  ma’lumot,  kasb-kor 
tayyorgarligi  va  yuksak  ahloqiy  fazilatlarni  o’zida  namoyon  eta  olgan  pedagogik 
faoliyat bilan shug’ullanish huquqiga ega shaxslar faoliyat yuritadi. Sud hukmi bilan 
pedagogik  faoliyat  bilan  shug’ullanish  taqiqlangan  shaxslarga  bu  turdagi  ta’lim 
muassasalarida ishlashga ruxsat etilmaydi.  
Akademik  litseylar  va  kasb-hunar  kollejlariga  tashkiliy,  o’quv-uslubiy  va  ilmiy 
rahbarlik  qilish,  DTSni  ishlab  chiqish  va  joriy  etish,  o’quv  ta’lim  va  kasb-hunar 
dasturlarini  birxillashtirish,  pedagog  kadrlar  bilan  ta’minlash,  ularni  tayyorlash  va 
qayta  tayyorlash  Oliy  va  o’rta  maxsus  ta’lim  vazirligi  (O’rta  maxsus,  kasb-hunar 
ta’limi  markazi),  uning  hududiy  boshqarmalari  tomonidan  tarmoq  vazirliklari, 
idoralar  va  korxonalar  bilan  birgalikda  amalga  oshiriladi.  Shuningdek,  tarmoq 
vazirliklari,  idoralar,  korporatsiyalar,  konsernlar,  uyushmalar  va  korxonalar 
tashabbusi  bilan  tashkil  etilgan  kasb-hunar  kollejlari  ular  tomonidan  o’quv  va 
ma’naviy-ma’rifiy ishlarni tashkil etishda moddiy va moliyaviy qo’llab-quvvatlanadi. 
O’zbekiston  Respublikasi  Madaniyat  va  sport  ishlari  hamda  Sog’liqni  saqlash 
vazirliklari, Badiiy akademiya kasb-hunar kollejlari ularning tasarrufida bo’ladi. 
O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasasi  bevosita  direktor  tomonidan 
boshqariladi. U ta’lim muassasasining faoliyati natijalari uchun shaxsan javob beradi. 
Akademik litseylar va kasb-hunar kollejlarida, shuningdek, vakolatli (kollegial) organ 
–  pedagogika  Kengashi  tashkil  etiladi.  Mazkur  Kengash  muayyan  huquqlarga  ega 
bo’lib,  bu  huquqlar  ta’lim  muassasalarining  Ustavi  bilan  belgilanadi.  Ta’lim 
muassasalarida  jamoatchilik  boshqaruvi  organi  –  Vasiylik  kengashi  ham  tuzilishi 
mumkin. 
Akademik  litseylar  va  kasb-hunar  kollejlarining  faoliyatini  mablag’  bilan 
ta’minlash  amaldagi  qonunchilikka  muvofiq  quyidagi  manbalar  asosida 
shakllantiriladi:  byudjet  mablag’lari;  balansida  o’quv  yurtlari  turgan  vazirliklar, 
idoralar, 
korporatsiyalar, 
uyushmalar, 
korxonalarning 
mablag’lari; 
ta’lim 
muassasasining  Ustavda  ko’rsatilgan  ta’lim  xizmatlari  (ilmiy-pedagogik  faoliyat, 
ishlab  chiqarish  faoliyati,  faoliyatning  boshqa  turlarini  amalga  oshirish)dan  olingan 
daromadlar; yuridik va jismoniy shaxslarning ixtiyoriy ehsonlari, maqsadli badallari; 
qonunchilik bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar. 
O’rta  maxsus,  kasb-hunar  ta’limi  muassasalari  O’zbekiston  Respublikasining 
tegishli  davlatlar  yoki  hukumatlararo  bitimlari  asosida  xalqaro  hamkorlikni  amalga 
oshiradi.  Shuning  ular  respublika  qonunchiligi  asoslari  va  o’z  Ustaviga  muvofiq 
vakolatlari doirasidagi masalalar bo’yicha xorijiy  mutaxssislar bilan sheriklik  qilishi 
mumkin.