«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti


Betonning  kirishishi  va  tob  tashlashi



Download 13,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet52/102
Sana03.01.2022
Hajmi13,86 Mb.
#317292
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   102
Bog'liq
arxitektura va qurilish konstruktsiyalari

Betonning  kirishishi  va  tob  tashlashi

Kuchlanishlar  kamayishi  (relaksasiyasi).
 
Betonning  muhim  xossalaridan  biri  uning  hajmiy  o‟zgarishidir.  Bunday  o‟zgarish  sementning 
suv  bilan  birikishi  chog‟ida  ro‟y  beradigan  fizik–kimyoviy  jarayonlar,  betondagi  namlikning 
o‟zgarishi  (havoda  qotganda  namning  bug‟lanishi,  suvda  qotganda  namlikning  ortishi),  qotish 
jarayonida  o‟zidan  issiqlik  ajralishi,  tashqi  muhit  haroratining  o‟zgarishi  va,  nihoyat,  tashqi 
yuklarning tasiri natijasida vujudga keladi.
76
 
Beton  hajmining  o‟zgarishga  olib  keladigan  sabablardan  biri  –  kirishishdir  (usadka). 
Kirishishning miqdori 

sl
 sement turi, beton tarkibi, uni yotqizish sharoiti, muhitning namligi va 
harorati kabi omillarga bog‟liq bo‟lib, o‟rtacha qiymati kirishishda 0,3 mm/m va bo‟rtishda 0,10 
mm/m atrofida bo‟ladi. Beton armaturalansa, uning kirishishi ham, bo‟rtishi ham kamayadi. 
Kirishish  deformatsiyasi  vaqt  o‟tgan  sari  kamaya  boradi.  Ayni  paytda  uzoq  muddat 
davom etishi mumkin. Kirishish sirtdan boshlanib, beton qurigan sari ichkarilab boradi. Quyosh 
nurlari tasirida beton tez qurisa (Markaziy Osiyo sharoitida aynan shunday bo‟ladi), uning sirtida 
yoriqlar paydo bo‟ladi. 
Betonga  uzoq  vaqt  mobaynida  yuk  yoki  kuchlanish  (shu  jumladan  harorat,  cho‟kish  va 
boshqalardan  hosil  bo‟lgan  kuchlanish)  lar  ta‟sir  etganda,  vujudga  keladigan  noelastik 
deformasiya  tob  tashlash  (polzuchest)  deb  ataladi.  Uzoq  vaqt  davomida  vujudga  kelgan  tob 
tashlash deformasiyalari qisqa muddatli kuchlar deformatsiyasidan bir necha marta katta bo‟lishi 
mumkin.  Betonning  tob  tashlashi  katta  amaliy  ahamiyatga  ega,  shuning  uchun  ham 
konstruksiyalarni hisoblash va loyihalashda u albatta e‟tiborga olinadi. 
Betonning tob  tashlashi  chiziqli  yoki chiziqsiz bo‟lishi  mumkin.  Chiziqli tob  tashlashda 
kuchlanish  bilan  deformasiya  orasidagi  bog‟lanishni  chiziqli  deb  qaralsa  bo‟ladi.  Bunday 
bog‟lanish siquvchi kuchlanish uncha qatta bo‟lmagan hollarda, masalan 



 0,5R

chegarasida 
uchraydi.  Kuchlanish  kattaroq  bo‟lgan  hollarda  tob  tashlash  deformatsiyasi  chiziqsiz  bo‟ladi: 
bunda deformasiya kuchlanishga qaraganda tezroq o‟sib boradi. 
Betonning  chiziqli  tob  tashlashi  vaqt  o‟tishi  bilan  kirishishiga  o‟xshab  so‟nib  boradi. 
Yuqori  darajadagi  kuchlanishlarda  (chiziqsiz  tob  tashlash)  yuqorida  aytilgan  hodisalardan 
                                                 
76
Hassoun M. Nadim. Scructural concrete: theory and design/ M. Nadim Hassoun, South Dakota State 
University, Athem al-Manasser, San-Jose State University. – Sixth Edition, 2012.(52 – 56 betlar) 
 


198 
 
tashqari  betonda  mikroyoriqlar  paydo  bo‟ladi  va  o‟sib  boradi.  Bu  hol  qaytmas  jarayon 
hisoblanib, deformasiyaning tez o‟sib borishiga olib keladi. 
Betonning  kirishishiga  tasir  etgan  omillar  tob  tashlash  miqdori  va  rivojiga  ham  ta‟sir 
etadi.  Tajribalarning  ko‟rsatishicha,  beton  tarkibida  sement  va  suv  miqdorini  oshirilishi  uning 
kirishishi va tob tashlashini kuchaytiradi. Elastiklik moduli katta bo‟lgan to‟ldirgichlar ishlatilsa, 
muhit namligi oshirilib, harorat pasaytirilsa, konstruksiya hajmi (ko‟ndalang kesim o‟lchamlari) 
kattalashtirilsa, betonning kirishishi va tob tashlashi kamayadi. 
Betonning  tob  tashlashiga  kuchlanish  holati,  kuchlanish  miqdori,  yuklanish  vaqtidagi 
uning yoshi va boshqalar ta‟sir etadi.  
Tob tashlash hodisasi bilan kuchlanishlar relaksasiyasi (kamayishi) tushunchasi orasidagi 
uzviy bog‟lanish bor. Betonning boshlang‟ich deformatsiyasi o‟zgarmas bo‟lib, vaqt o‟tishi bilan 
undagi  kuchlanishlarning  kamayishi  hodisasi 

Download 13,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish