Udk axmadova umidaxon shavkayt qizi publisistik uslubda perifrazalar



Download 0,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/107
Sana03.01.2022
Hajmi0,94 Mb.
#316186
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   107
Bog'liq
publisistik uslubda perifrazalar

tilsiz  yov  jilovdorlari

  bundan  ko„rinadiki, 



tilsiz  yov

  yong„inning  qayta 

nomlanishi  asosida  yuzaga  kelgan  perifraza  hisoblanadi.  O„z  navbatida,  undan 

perifraza  yasalib, 



o„t  o„chiruvchilar

  qayta  nomlanadi.  Perifrazalar  ekspressema 

sifatida  baho  semasini  doimo  o„zi  bilan  birga  anglatadi.  Bu  o„rinda  salbiy  baho 

semasiga  ega bo„lgan perifraza qayta  nomlanish  tarkibiga  kirib, ijobiy  munosabat 

semasini yuzaga keltirishda ishtirok etadi. Chunki o„t o„chiruvchilarning yong„inni 

jilovlash uchun olib borgan matonati ijobiy munosabat semasini o„zida tashiydi. 

     I.Toshaliyevning  qayd  etishicha  “Sarlavhalar  matn  nomi  sifatida  qisqa,  lo„nda 

bo„lishi,  maqola  mazmunini  qisqa  bayon  etishi  bilan  birga,  o„quvchi  diqqatini 

o„ziga  tortishi,  qiziqtirish,  o„qib  chiqishiga  majbur  eta  olishi  ham  zarur”  [34]. 

Jurnalistlar  ayni  maqsadni  ko„zlab,  idividual  perifrazadan  ham  foydalanadilar. 

Ayrim  hollarda  perifraza  tarkibida  komponent  qo„shtirnoqqa  olib  beriladi.  Bu 

o„rinda qo„shtirnoqning qo„llanishi ham axborot uzatishga xizmat qiladi. Masalan: 

“Fidokor” gazetasida 

dunyo  “tomi”  mo„jizalari

  sarlavhasi  berilgan.  Bu  maqolada 



“tomi”

  so„zining  qo„shtirnoqqa  olinishi 



dunyo  tomi

  perifrazasi  tarkibidagi 



“tomi”

ning  shartli  aytilganligiga  ishora  qiladi.  Buda  tibetliklarning  inson 

sog„ligini  saqlash  borasidagi  ishlari  hikoya  qilinadi.  Hali  bu  axborotlarning  o„zi 

“tom”ning

  ma‟nosini  ochib  bermaydi,  maqola  muallifi  bu  perifrazani  rus  tilida 




 

20 


mavjud matbuotlardan olganligi ma‟lum bo„lib turibdi.  Ushbu perifraz rus tilidan 

kalkalab  olingan. 



Tom

  so„zining  motivlashuvi  Tibetning  dengiz  sathidan  to„rt  va 

olti  ming  metr  balandlikda  joylashgan  tog„li  o„lka  ekanligi  bilan  bog„liq.  Demak, 

mo„jizalar

 so„zi ham perifraza bilan birga, maqolaning o„qimishli ekanligiga ishora 

qiladi [16, 67]. 

     Perifrazalarning  sarlavhaga  chiqarilishi  ilmiy  uslub  uchun  ham  begona  emas. 

I.Toshaliyevning 

eslatilgan  ishida  shu  hol  kuzatiladi.  Muallif  o„quv 

qo„llanmasining  so„zboshidan  keyingi  o„rinda  perifrazani  sarlavhaga  chiqaradi: 

Sarlavha – matnning tarkibiy qismi.

 Mazkur perifraza orqali muallif sarlavhaning 

eng  muhim  belgisini  tavsiflab  bera  olgan.  Sarlavha  gap  ko„rinishidagi  tuzilishga 

ega:  sarlavha  –  ega,  perifraza  (matnning  tarkibiy  qismi)  –  kesim,  so„ngra  muallif 

sarlavhani o„rganishning ahamiyati, uning qay jihatdan o„rganilishi yuzasidan  o„z 

qarashlarini  bayon  qilgan  [34,  18].  Ayrim  hollarda  perifraza  butun  bir  sahifaga 

sarlavha  sifatida  olinib,  perifrazadan  anglashilgan  narsa-hodisaning  sir-asrorlari, 

xususiyatlari,  inson  salomatligiga  ta‟siri  kichik  sarlavhalar  ostida  bayon  qilinadi, 

ba‟zan  ushbu  perifraza  ishtirok  etgan  sarlavha  gazetaning  bir  necha  sonlarida 

ishtirok etishi mumkin. “Oila va jamiyat”  haftalik gazetasining 2006-yil 14-, 15-, 

16-sonlarida  “mo„miyo  –  tog„  balzami”  sarlavhasi  ostida  qator  maqolalar  berildi. 

Ushbu maqolalar matnlarida mo„miyoning juda ko„p kasalliklarga  davo bo„lishi, 

tayyorlanishi  yuzasidan  maslahatlar  berib  boriladi.  Albatta,  ushbu  maqoladagi 

sarlavha juda o„rinli bo„lib, hech bir insonni befarq qoldirmaydi. Bunday maqolani 

nafaqat  o„qish mumkin, balki u oilaning tibbiyotga oid maslahatlar arxivi sifatida 

saqlanishiga ham sharoit yaratadi [16, 66].  

     Yuqoridagi  maqoladan  va  keyingi  maqola  tavsifidan  ma‟lum  bo„ladiki, 

perifraza  tayyor  ekspressema  sifatida  narsa-hodisaga  muallifning  ijobiy 

munosabatini ham aks ettiradi, o„zida modal ma‟nolarni tashiydi, shu bilan birga, 

maqolaning  ma‟naviy-ma‟rifiy  qimmatini  ham  ifodalaydi.  Demak,  sarlavhaga 

chiqarilgan perifrazalarning matn bilan uzviyligi va o„z yuki borligi shubhasiz.   

     Mahoratli  jurnalist  o„z  maqolasining  o„qimishli  bo„lishi  uchun  perifrazalardan 

unumli va o„rinli foydalanadi.     



 

21 


 

 

 




Download 0,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish