Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Jinoyat huquqi uchun xususiy ko‘rinish

  tenglik  prinsipida bir xil 

jinoyat sodir etgan shaxslar bir-biridan ustun qo‘yilishiga yo‘l qo‘ymaydi. 

Tenglik  prinsipining ushbu ko‘rinishi sodir etilgan jinoyat tarkibidagi bir 

xillik hamda jinoyat sodir etgan shaxsning huquqiy maqomidagi tenglikda 

namoyon bo‘ladi. Xususan, bezorilikda ayblangan bir necha shaxsni bir-

biridan farqli qarash bekor bo‘lmaydi, biroq ayni paytda odam o‘ldirish 

jinoyatini sodir etgan shaxs bilan o‘g‘irlik sodir etgan shaxsning huquqiy 

holati yoki boshqa holatidagi farq, masalan, ularning voyaga yetgan-

yetmaganligi, tayinlanadigan jazo, jazoni o‘tash va boshqa holatlarida 

bo‘lishi mumkin. 

Jinoyat kodeksida, faqat maxsus subyektlar (mansabdor shaxslar, 

harbiylar) javobgarligi bilan cheklanadigan moddalarning mavjudligi 

sharhlanayotgan moddaga zid kelmaydi.  Ushbu  subyektlarga nisbatan 

javobgarlik ularning majburiyat va vakolatlaridan kelib chiqib sodir 

etadigan qilmishlari uchun nazarda tutiladi. Ayni paytda, bunday 

tarkibdagi jinoyat sodir qilgan shaxslarning huquqiy maqomi doirasida 

ham tenglik prinsipi qat’iy amalda bo‘ladi. 

Tenglik  prinsipiga zid kelmagan holda ayrim fuqarolar (deputatlar, 

sudyalar va boshq.) jinoiy javobgarlikka tortilmay yoki jazodan ozod 

qilinmay sodir etgan jinoyati uchun alohida tartibda javobgarlikka 

tortiladi. Ko‘rsatib  o‘tilgan toifadagi mansabdor shaxslarga nisbatan 

alohida qoidalarning mavjudligi, ularning alohida turdagi davlat xizmatini 

bajarishini hisobga olganda, to‘la asoslidir. Shuningdek, yuqorida ko‘rsatib 

o‘tilgan shaxslar aholining normal va mustaqil hayot kechirishini 

34 

 

---

ta’minlash yo‘lida  o‘z  funksiyalarini amalga oshiradi, lekin ularning 

huquqiy maqomini belgilashda imtiyoz va ustunliklar nazarda tutilmaydi. 

Sodir   etilgan   qilmishda   jinoyat   tarkibining    mavjudligi   (JKning  

16-moddasi)  –  jinoyat to‘g‘risidagi  qonun hujjatlariga ko‘ra, jinoiy 

javobgarlikka tortish uchun asos bo‘lib, u har qanday shaxslar uchun bir 

xil amal qilib, tenglik prinsipiga rioya qiladi. Qilmishda jinoyat tarkibidagi 

barcha elementlarning mavjudligi jinoyat sodir qilgan shaxsda maxsus 

huquqiy maqomning vujudga kelishiga asos hisoblanadi. Boshqa hech 

qanday shaxsiy xususiyatlar bu maqomga ta’sir qilmaydi.  

Jinoiy javobgarlikka tortishda jinoyat tarkibi yagona asos sifatida 

qaralishi fuqarolarning qonun oldida tengligida namoyon bo‘ladi va qonun 

huquqni muhofaza qiluvchi organlar oldiga jinoyatning barcha belgilarini 

aniq ko‘rsatib, keyin uni JKning tegishli moddasiga asosan isbotlash 

majburiyatini qo‘yadi.