Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

JK 7-moddasi 3-qismi

  sud organlarining sodir etilgan jinoyatga 

nisbatan muayyan jazo chorasini tanlash tizimini mustahkamlaydi. 

Insonparvarlik  prinsipining asl mohiyatini, xususan, huquqni qo‘llash 

jarayonida jazoning muqarrarligi va yetarliligini ko‘zda tutadi. 

JK 7-moddasi 3-qismiga

  ko‘ra, og‘ir jazo choralari yengil  jazo 

choralari bilan ko‘zlangan maqsadga erishib bo‘lmaydigan taqdirdagina 

qo‘llaniladi. Sudlar jazo tayinlash paytida ushbu qoidaga e’tibor bergan 

holda, Jinoyat kodeksining maxsus qismiga murojaat etishlari lozim. 

Jamiyatdan ajratmagan holda qayta tarbiyalash mumkin bo‘lgan 

shaxslarga nisbatan ozodlikdan mahrum etish bilan bog‘liq bo‘lmagan jazo 

tayinlashda qonunda belgilangan barcha imkoniyatdan foydalanishlari 

lozim. 

Insonparvarlik  prinsipi Jinoyat kodeksining barcha normalariga 

singdirilgan. Bu holat ozodlikdan mahrum etish bilan bog‘liq bo‘lmagan 

ta’sir choralarida, jazo tizimida namoyon bo‘ladi. Ayniqsa, bunda 

shaxslarni jazodan ozod qilish instituti, ya’ni muomalaga layoqatsiz va 

boshqacha qilib aytganda, o‘zi sodir qilgan ijtimoiy xavfli qilmishning 

mohiyatini anglab yetmaydigan shaxslarga tibbiy yo‘sindagi majburlov 

choralarini qo‘llash  ham nazarda tutilgan. Umumlashtirib aytadigan 

1

 

Ўзбекистон  Республикаси  Олий  суди  Пленумининг  2006  йил  3  февралдаги  "Судлар  томонидан  жазо 

тайинлаш  амалиёти  тўғрисида"ги  1-сонли  қарори  //  Ўзбекистон  Республикаси  олий  суди  Пленуми  қарорлари 

тўплами. - 1991 - 2006, 2-жилд. - Т.: "O'qituvchi", 2007. – 225-229-б. (Бундан кейин  - Тўплам, 2-жилд). 

39 

 

                                                           

---

bo‘lsak, amnistiya va afv etish institutlari ham insonparvarlik prinsipining 

to‘g‘ridan-to‘g‘ri ifodasidir. 

Jinoyat to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida mazkur prinsip  og‘ishmay 

amalga oshirilayotganligi haqida so‘nggi paytlarda amaldagi Jinoyat 

kodeksiga kiritilgan quyidagi o‘zgartishlar ham dalolat beradi: 

–  jazoni  yengilrog‘i bilan almashtirish va jazoni o‘tashdan shartli 

ravishda ozod qilish qoidalari soddalashtirildi

1

; 

–  jinoyat sodir etgan shaxsni jamiyatdan ajratmagan holda qayta 

tarbiyalash imkoniyati sifatida iqtisodiy jazo choralarini qo‘llash ko‘lami 

kengaytirildi; 

–  jinoiy jazo tizimidan o‘lim jazosi olib tashlandi va umrbod 

ozodlikdan mahrum qilish jazosi kiritildi

2

 (shuni ta’kidlab o‘tish lozimki, 

o‘lim jazosi bekor qilingunga qadar ushbu jazo faqat ikki holatdagina 

tayinlanishi mumkin edi: og‘irlashtiruvchi holatlarda qasddan odam 

o‘ldirish va terrorizm jinoyatlari, shuningdek, qonunda o‘lim jazosi 

ayollarga, voyaga yetmaganlarga va 60 yoshdan oshgan erkaklarga 

nisbatan qo‘llanilishi taqiqlab qo‘yilgan edi).