Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

JK 39-moddasi

  ma’nosidagi 

ushlash 

faqat uning jinoiy-protsessual 

ma’nosida, ya’ni JPK 221-moddasi qoidalariga ko‘ra, shaxs ijtimoiy xavfli 

415 

 

---

qilmish sodir etgan deb o‘ylashga asos bo‘lgan holda namoyon bo‘ladi, bu 

esa quyidagilar bilan tasdiqlanishi lozim: 

– shaxs jinoyat ustida yoki bevosita uni sodir etganidan keyin qo‘lga 

tushsa; 

–  jinoyat shohidlari, shu jumladan jabrlanuvchilar uni jinoyat sodir 

etgan shaxs tariqasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘rsatsalar; 

–  uning  o‘zida yoki kiyimida, yonida yoki uyida sodir etilgan 

jinoyatning yaqqol izlari topilsa; 

–  shaxsni jinoyat sodir etishda gumon qilish uchun asos bo‘ladigan 

ma’lumotlar mavjud bo‘lib, u qochmoqchi bo‘lsa yoki doimiy yashaydigan 

joyi yo‘q yoxud shaxsi aniqlanmagan bo‘lsa. 

Ushlanishi mumkin bo‘lgan shaxs faqat jinoyat sodir etgan hamda 

ushlashdan immuniteti bo‘lmagan shaxslargina bo‘lishi mumkinligini 

ta’kidlash lozim. Xususan, deputatlar, sudyalar va prokurorlar, 

shuningdek, diplomatik yoki boshqa daxlsizlikka ega bo‘lgan shaxslar 

ushlanishi mumkin emas, ular jinoyatni sodir etish paytida yoki uni sodir 

etganidan keyin darhol ushlangan holatlar bundan istisno (JPK 4-moddasi 

2-qismi, 221-moddasi). Lekin bunday ushlash faqat ularning shaxsini 

aniqlash: ularni taqdim etuvchilar u yoki bu turdagi daxlsizlikka ega 

ekanligini ko‘rsatuvchi diplomatik yoki konsullik kartochkasini, xizmat 

guvohnomasi yoki boshqa hujjatlarni taqdim etishgacha davom etadi. 

Shaxsni ushlash subyekti etib tan olishga faqat uning jinoiy qilmishni 

sodir etishi holati ta’sir etadi, bunda uning yoshi, aqli rasoligi, ijtimoiy 

maqomi va qilmishga bog‘liq bo‘lmagan boshqa holatlari e’tiborga 

olinmaydi. 

JPK 83-moddasi va 84-moddasining 1-qismiga muvofiq, ijtimoiy 

xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni ushlash huquqi jinoiy ish bo‘yicha ish 

yurituvga to‘sqinlik qiluvchi quyidagi holatlar bo‘lganda yo‘qoladi: 

–  jinoiy ish qo‘zg‘atilgan va uning yuzasidan tergov yoki sud 

muhokamasi o‘tkazilib jinoyat voqeasi mavjud emasligi aniqlangan; 

– jinoyat tarkibi mavjud emas; 

– shaxsning jinoyatni sodir etishga daxli yo‘q; 

416 

 

---

–  sodir etilgan jinoyat yoki shaxs amnistiya akti ta’sir doirasiga 

tushadi; 

–  shaxsga nisbatan sudning qonuniy kuchga kirgan qarori (ajrimi) 

yoki vakolatli mansabdor shaxsning ishni qo‘zg‘atishni rad etish yoki 

ushbu ayblov yuzasidan uni tugatish to‘g‘risidagi bekor qilinmagan qarori 

mavjud; 

–  JPK 325-moddasida ko‘zda tutilmagan holatlardan tashqari, ish 

faqat jabrlanuvchining shikoyati bo‘yicha qo‘zg‘atilishi mumkin bo‘lsa, 

jabrlanuvchining shikoyati bo‘lmagan holda; 

–  shaxs ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etish vaqtiga kelib jinoiy 

javobgarlikka tortiladigan yoshga yetmaganligi. 

Ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etgan shaxsni qisqa muddatli 

ozodlikdan mahrum etish harakatlari faqat ular qonunda