Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

NOTA BENE ! 

Jinoyat motivi

  –  bu shart bo‘lgan muayyan ehtiyojlar va 

manfaatlarning anglangan yoki anglanmagan ichki xohish-niyati bo‘lib, 

shaxs unga jinoyat sodir etishda tayanadi. 

 

Ba’zida motiv tushunchasi bilan motivatsiya tushunchasi 

tenglashtiriladi. Biroq, ular garchi o‘zaro chambarchas bog‘langan bo‘lsa 

ham ta’rifi mohiyati jihatidan farqlanadi.  

Agar motiv deb, individni jinoiy faoliyatga undovchi dastlabki 

sababni olsak, 

motivatsiya 

– bu motivlarning majmui bo‘libgina qolmay, 

balki motivni amalga oshirish jarayoni, xatti-harakatning sababiy 

bog‘lanishdagi ichki ruhiy jarayonidir. Motivatsiyani  o‘rganishda 

motivning o‘zini emas, balki shaxsning barcha motivatsion sferasini – uni 

o‘rnatish, irodaviy va hissiy sifatlari, ya’ni shaxs xatti-harakatlarini aniqlab 

beruvchi ruhiy holatlarning majmui e’tiborga olinadi. 

Motiv va maqsad tushunchalari o‘rtasidagi  o‘zaro munosabat bir 

xillikka olib bormaydi. Agar motiv jinoiy faoliyatning zaruriy elementi 

bo‘lsa, maqsad jinoyat sodir eta turib subyekt  erishishga intilayotgan 

xayoliy natijadir. Jinoyatning maqsadi jinoiy faoliyatning yo‘nalishini 

belgilaydi. Unga faoliyat turi, uning usullari va vositalari bog‘liq bo‘ladi.  

217 

 

---

Ko‘pgina psixologlarning fikricha, maqsad har doim birinchi 

navbatda,  ongning harakati bo‘lgani holda, undovchi, motivlashgan kuch 

orqali emotsional (hissiy) kechinmalarni –  maqsadni amalga oshirish 

istagini oladi. Mohiyatan, maqsad – bu istalgan natijani tasavvur qilingan 

ko‘rinishdagi anglangan motivdir

1

.