Mavzu : Tijorat banklarining qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalari Reja

Birja  kotirovkasi

  –  bu  birjada  sotiladigan  qimmatli  qog‘ozlarning  e’lon 

qilingan narxi.  

Birja  indekslari

  –  bu  qimmatli  qog‘ozlarning  birjadagi  harakatini 

ifodalovchi ko‘rsatkich.  

Birjada  ko‘llaniladigan  eng  mashxur  indekslardan  biri  bu  –  Dou-Djons 

indeksidir.  U  AQSHdagi  30  yirik  sanoat  korporatsiyalari  aksiyasining  birjadagi 

kursi  bilan  belgilanadi.  Dou-Djons  indeksini  hisoblash  uchun  kundalik  bozor 

narxini o‘sha davrdagi aksiyalar guruhidagi sonlarga ko‘paytirib umumiy aksiyalar 

soniga bo‘lish kerak: 



 AiPi  

Dou-Djons indeksi ------ 

A  

Bunda, Ai – kompaniyalarda chiqarilgan aksiyalar soni; 

Pi – tegishli kompaniyalar aksiyalarining bozor narxi;  

A - umumiy aksiyalar soni. 

Professionallar  fond  bozorida  faoliyat  ko‘rsatish  jarayonida  turli 

«o‘yinlarni» qo‘llaydilar.  

«Ayiqlar»  o‘yini  –  daromad  olish  maqsadida  qimmatli  qog‘ozning  bozor 

narxini pasaytirishga qaratilgan jarayon. Professional ma’lum qimmatli qog‘ozning 

bozor narxini pasayishini oldindan sezgan holda uni ma’lum muddatga qarzga olib 

---

10 

 

turadi. Qarzga olingan qimmatli qog‘ozning narxi pasaymasdan payt poylab darrov 

sotib yuboriladi. 

Qarz muddati etib kelgan qimmatli qog‘ozning narxi pasayib ketadi va shu 

pasaygan  narx  bo‘yicha  «ayiq»  qarzga  olgan  qimmatli  qog‘oz  uchun  o‘z  qarzini 

to‘laydi.  Bunda,  «ayiq»ning  daromad  qarzga  olingan  qimmatli  qog‘ozni  sotish 

narxi va qarzni to‘lash vaqtida uning bahosi tafovuti ko‘rinishida ifodalanadi.  

«Buqa» - qimmatli qog‘ozlarni naqd pulga sotib oladi va ularni qimmatroq narxda 

sotish maqsadida bozor narxining ko‘tarilishini poylab turadi.