21
egalari
Izox:
" +" — kimmatli kogozlar bozoridagi professional faoliyatni birga olib borish
mumkinligi " —" — kimmatli kogozlar bozoridagi professional faoliyatni birga
olib borish mumkin emasligi.
Investitsiya institutlari sifatida yuridik va jismoniy shaxslar katnashshshi
mumkin. YUridik shaxs xisoblangan investitsiya muassasalarining faoliyati
litsenziyalanishi lozim. Litsenziyalar 5 yil muddatga beriladi. Investitsiya
institutlarining litsenziyalanishi ular faoliyatining davlat tomonidan nazorat
kilinishini anglatadi. Jismoniy shaxslar kimmatli kogozlar bozorida investitsiya
maslaxatchisi va investitsiya vositachisi sifatida faoliyat ko‘rsatishi mumkin.
Ushbu faoliyatni amalga oshirish uchun jismoniy shaxslar maxalliy xokimiyat
idoralarida tadbirkorlar sifatida ro‘yxatga olinishi xamda fond bozorini tartibga
soluvchi organ tomonidan beriladigan malaka shaxodatnomasiga va litsenziyaga
ega bo‘lishi lozim. Malaka shaxodatnomasi 3yil muddatga beriladi.
Iktisodiy munosabatlarning murakkab soxasi xisoblanadigan kimmatli
kogozlar bozorini nafakat institutsional va funksional tomonlarini rivojlantirish,
balki undagi ishtirokchilar faoliyatini tartiblash, muvofiklashtirish va nazorat
kilishning samarali mexanizmini shakllantirish lozim.
1.
Bugungi kunda kimmatli kogozlar bozorini samarali muvofiklashtirish
jarayonlari kechayotgan Uzbekistondek mamlakat uchun jaxonda umumiy
tarzda kabul kilingan andozalarga mos keladigan, jaxon tajribasi bilan
chukur ishlab chikilgan, barcha afzalliklarni uziga singdirgan va shu bilan
bir vaktda milliy mentalitetni, milliy rivojlanishning uziga xos
xususiyatlarini inobatga olgan xolda uz-uzini muvofiklashtirish mexanizmini
iщlab chikish zaruratdir. Bu mexanizmda, jaxon tajribasiga kura, asosiy
rolni uz –uzini muvofiklashtiruvchi nodavlat-tijorat tashkilotlar uynaydi.Bu
tashkilotlar oldida bir kator echimini kutayotgan muammolar mavjud.
22
Xozir vujudga kelgan sharoitda Kimmatli kogozlar bozori xamda moliya
bozorining boshka vositalari muammolariga yuzaki yondashish xavfi mavjud.
Vaxolanki, Garbda mazkur soxa buyicha tuplangan boy amaliy va tarixiy
materialni umumlashtiruvchi taxlillovchi bir kator rakobatbardosh nuktai-nazarlar
va nazariyalar yaratilgan. Uzbekiston uchun uziga xos yulni tugri tanlash shuning
uchun xam dolzarbki, bu erda me’yoriy xukukiy ba’zi vositalar yordamida
birlamchi kimmatli kogozlar bozori yaratildi xamda aksiyadorlik jamiyatlarining
tuzilishi xususiylashtirishning amalga oshirilishi tufayli bu bozorda xaddan
tashkari kup massa jamlandi. Investitsion vositachilar instituti shakllanmokda;
unda xususiylashtirish investitsiya fondlari faol ishtirok etmokda. SHunday kilib,
shart-sharoit yaratildi, endi gap kimmatli kogozlar bozorining ishlashida koldi,
kimmatli kogozlar muomalasi rivojlanishi uchun ikkilamchi kimmatli kogozlar
bozorini shakllantirish zarur. Amalda esa vazirliklar, idoralar va aksiyadorlik
jamiyatlari kupchilik raxbarlarining korxonalarini uz nazoratlari ostidan
chikargilari yukligidan bu jarayon bir oz oqsamokda.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati :
1 И.Г. Доронин. Мировые фондовые рынки: закономерности
тазвития и соврменное состояние //Дик, №8-2002.-с49.
https://fayllar.org/tijorat-banklarining-qimmatli-qogozlar-bilan-
operatsiyalari.html