Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

2.3.  Elektr  sigMmi
Agarda  qandaydir jism ni  elektr  bilan  zaryadlab,  keyin  unga 
elektr  zaryadi  qo‘shilsa,  u  holda  bu  jismda  elektr  miqdori  ortib
19
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bo rg an   sari,  uning  elek tr  p o ten siali  o rtib   boradi.  H ar  xil 
kattalikdagi  ikki  sham i  bir  xil  miqdordagi  elektr  bilan  har  xil 
potensialda zaryadlash  mumkin.  Bunday sharlarning potensiallari 
bir xil bo'lishi  uchun kichik sharga kam miqdorda, katta sharga esa 
ko‘p  miqdorda  elektr  berish  kerak.  Bu  har  xil  sig‘imli  idishlarga 
suyuqlik quyishga o'xshash.  Ikkita har xil idishda sathi bir hil bo'Iishi 
uchun  ularga  har xil  miqdorda suyuqlik quyish  kerak.
Idishlaming hajmi  ulaming sig'imini bildiradi.  Jismlarning har 
xil  miqdordagi  elektr  zaryadlarni  yig'ishi  ulam ing  elektr  sig'imi 
bo‘ladi.  Shunday qilib,  elektr sig'im — bu jismlarning potensialini 
m a’lum  darajagacha  oshiiganda,  uning  elektr  zaryadlari  to'plash 
qobiliyatidir.
Agarda jismning qanday darajagacha zaryadlangan kuchlanishi 
va elektr zaryadi  miqdori  ma'lum bo‘lsa,  u holda jismning sig'imini 
quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
bu  yerda: 
Q  —
  jismning  elektr  zaryadi,  kulonda  oMchanadi;  U  — 
kuchlanish,  voltda oMchanadi.
Jismning  elektr  sig'imi  C  farada  (F)  o'lchov  birligida  nom - 
lanadi.
Agarda jismning  potensiali  bir voltga  oshirilsa,  uning  zaryadi 
bir kulonga oshadi,  bu jismning elektr sig‘imi deb aytiladi. Jismning 
elektr  sig‘imi  farada  bilan  o ‘lchanadi.
Bir faradaga teng bo‘lgan elektr sig‘imi juda katta miqdor.  Uni 
faraz  etish  uchun  Yer  kurrasining  sig‘imi  faradaning  mingdan 
bir qismini tashkil etishini ifodalash  kifoya.  Shuning uchun amalda 
elektr sig'imini  faradaning  milliondan  bir qismi  oMchov  birligida 
oMchanadi.
Bunday  oMchov  birligi 
mikrofarad
  yoki  qisqacha 
m kf
 bilan 
ifodalanadi.
20
www.ziyouz.com kutubxonasi

---