1-ma’ruza: Bolalar adabiyoti fanining maqsad va vazifalari, bolalar kitobxonligi. Reja

 

2-ilova 

Tolib  Yo’ldoshning  «O’yin  bo’lsa»  she’ri  juda  oddiy,  sodda,  u  bor-yo’g’i 

sakkiz misra. Bu she’rni har qanday kichkintoy bir zumda yodlab oladi. Bu asarda 

«Bola yettiga kirguncha yerdan kaltak yeb o’sadi» maqoli  jamlangandek: 

O’yin bo’lsa o’ynaymiz, 

Bo’lmasa-chi, topamiz. 

Topolmasak zir yelib, 

---

 To’rt tomonga chopamiz. 

Bu asar bolalarni do’st, topag’on, ahillikda o’ynab-kulib o’sishga, bobolarning 

udumlariga sadoqatli bo’lib kamol topishga da’vat etadi. 

Kichkintoylarning  suyukli  shoiri  Anvar  Obidjonning  «Suhbat»  asari  ko’p 

yillardan  beri  bu  davr  bolalariga  cheksiz  quvonch  ulashib  kelmoqda.  Ma’lumki, 

bolalar go’daklik chog’laridanoq jonivorlar, xususan qushlarga qiziqadilar. Voqea 

bolalar bilan g’ozlar suhbati asosiga qurilgan. O’zaro suhbatdan ma’lum bo’ladiki, 

g’ozlarning qorni och, ularni boqish kerak. Buni shoir o’yin vositasida ifoda etadi: 

                                  —     G’ozlar, bir so’z deysizmi? 

                                  — 

G’a, g’a, g’a! 

                                  — 

Totli suli yeysizmi? 

                                  — 

Ha, ha, ha. 

                                  — 

Nega patni silaysizlar? 

                                  — 

G’oq, g’oq, g’oq. 

                                  —     Mendan nima tilaysizlar? 

                                  — 

Boq, boq, boq! 

Bu  xildagi  she’rlar  kichkintoylarni  mustaqil  fikrlashga,  turmush 

taassurotlarini to’plab, ulardan xulosa chiqarishga o’rgatadi. 

Bolalarning,  ayniqsa,  jajji  qizchalarning  sevimli  mashg’ulotlaridan  biri 

qo’g’irchoq  o’ynashdir.  Yo’ldosh  Sulaymonning  «Qo’g’irchoq»  she’rida 

qo’g’irchoqlarni  asrab-avaylash,  oddiy  bir  o’yinchoq  vositasida  kattalarning 

mehnatini e’zozlash masalasi o’rtaga tashlanadi: 

       Quyosh bilan teng turib, 

      Ozoda kiyintirib, 

      Senga taqamiz marjon, 

      Qo’g’irchoq, qo’g’irchoqjon. 

 Har  qanday  yozuvchi  maktabgacha  tarbiya  yoshidagi  bolalarga  o’qib 

beriladigan  asar  tilining  badiiy  jihatdan  puxta-pishiqligiga,  tushunarli,  aniq  va 

ravonligiga alohida e’tibor beradi. Bu yoshdagi bolalarga tavsiya etiladigan asarlar 

hayot  haqida  muayyan  tasavvur  berishi  bilan  birga,  ularga  zavq-shavq 

bag’ishlaydi.  Masalan,  SHukur  Sa’dullaning  «Lola  va  mushuk»  she’rini  olib 

ko’raylik. Bu asar juda oddiy. Misralari ham sodda. U bir o’qishdayoq kichkintoy 

mehrini  o’ziga  tortadi,  uni  uyqudan  barvaqt  turishga,  yuvinib-taranishga,  ozoda, 

pokiza  bo’lishga  o’rgatadi.  Bolaning  uy  hayvonlariga,  jonivorlariga  mehri, 

g’amxo’rligini oshiradi: 

Men Lolaman, Lolaman, 

Ozoda qiz bolaman. 

Erta bilan turaman, 

Yuz-qo’limni yuvaman. 

Xulosa qilib aytganda, bu davr bolalari o’zlari tinglagan asarlari yordamida 

asta-sekin  atrof-muhit  bilan  tanishadilar,  ona  yurtga  mehr-oqibatli  bo’lishni, 

tabiatni asrashni, mehnatni sevishni o’rganadilar.