I.3. VPN турлари, қўлланилиши ва хизматларининг тавсифи
VPN нинг учта асосий кўриниши қабул қилинган:
масофадан туриб
фойдаланиш имконияти мавжуд бўлган VPN (Remote Access VPN), ташкилот
ичидаги VPN (Intranet VPN) ва ташкилотларароVPN (Extranet VPN).
• масофадан туриб фойдаланиш имконияти мавжуд бўлган VPN баъзан
DialVPN деб ҳам номланади. Улар мустақил dial-up –фойдаланувчиларга
хавфсиз тарзда Интернет ёки бошқа умумий фойдаланиш тармоғи орқали
марказий офис билан боғланиш имконини беради.
• Интранет VPN «нуқта-нуқта» ёки LAN-LAN VPN деб ҳам аталади. Бу тур
VPN бутун Интернет ёки бошқа умумий фойдаланиш тармоғи орқали
хавфсиз хусусий тармоқлар яратади.
• Extranet VPN бўлса, электрон тижорат учун идеал муҳит вазифасини
бажаради. Бу VPN боғланиш ёрдамида бизнес ҳамкорлар, хом ашё
етказиб
берувчилар ва мижозлар билан хавфсиз боғланиш имконияти мавжуд.
Extranet VPN — бу Интранет VPNнинг кенгайтирилган кўриниши бўлиб,
унда ички тармоқни ҳимоя этиш мақсадида firewall дан фойдаланилади.
Юқорида биз VPN тармоғи, унинг бугунги ҳаётимиздаги аҳамияти, ишлаш
тамойиллари ҳақида назарий маълумотлар келтириб ўтдик. Бугунги кунда
Тошкент ахборот технологиялари университети ва унинг ҳудудий
филиаллари орасида VPN тармоғи ташкил этилган бўлиб, ушбу соҳада
амалга оширилаётган ишлар тўғрисида ҳам тўхталиб ўтсак.
ТАТУ билан филиаллар ўртасида
VPN технологиясига асосланган,
замонавий оптик толали алоқа кабелидан фойдаланилган корпоратив тармоқ
ташкил этилган.
1.2-расм ТАТУ ва унинг филиаллари ўртасида ташкил этилган VPN
тармоғи структураси
Ҳозирги кунда тезкор ахборот алмашинувини йўлга қўйиш мақсадида
VPN тармоғи ишлаб турибди. Бугунги кунда филиалимиз профессор-
ўқитувчилари ва талабалари VPN технологиясига асосланган корпоратив
тармоқ орқали ТАТУ ички локал тармоғида,
фойдаланишга рухсат этилган
ахборот ресурсларидан, электрон кутубхонасидан,
файл серверидан,
электрон почта хизматидан, KARMAT-TUIT Elib дастури асосида ТАТУ
ҳамда Алишер Навоий номли Ўзбекистон
Миллий кутубхонаси ахборот
ресурсларидан унумли фойдаланиш имкониятига эгадирлар.
Бундан ташқари, филиалимиз профессор-ўқитувчилари VPN тармоғига
уланган ҳолда худди ички локал тармоқдаги сингари маълумот алмашиш
имкониятига эга бўлдилар. Яъни, VPN тармоғига тармоқнинг логини ҳамда
пароли терилади ва қайси IP-манзилда фойдаланишга рухсат этилган
маълумот жойлашганлигини билган ҳолда шу
IP-манзилдан маълумот
олишлари ёки маълумот узатишлари мумкин.
Келажакда VPN тармоғи орқали Қарши филиали билан ТАТУ ўртасида
ҳамда ривожланган мамлакатларнинг олий таълим муассасалари билан
масофавий таълимни йўлга қўйиш ва улар билан илмий-амалий
видеоконференциялар ўтказиш режалаштирилган.
Do'stlaringiz bilan baham: