Mexanizatsiyalash m u h a n d isl a r iin st it u t I

Olamni  estetik  anglashda  texnologiyalarning  roli. 
Hozir­
gi  zamon  sivilizatsiyasi  sanoat  va  texnika  taraqqiyoti  bilan 
bogliqdir.  Uni  industrial  sivilizatsiya  yoki  texnogen  jamiyati
370

---

deb  atalmoqda.  Texnologiya  —  texnika  bilan  uzviy  bogliqdir. 
«Texnologiya»  yunoncha  so‘z  bolib,  predmetlarga  ta’sir  etish 
ishlov  berish,  tayyorlash,  o‘zgartirish  metodlari  majmuyi  degan 
ma’noni bildiradi. Agar texnika insonning obyektga nima vosita- 
sida  ta’sir  ko‘rsatishini  anglatsa,  texnologiya  insonning  obyekt­
ga  qanday  ta’sir  ko‘rsatishini  anglatadi.  Osvald  Shpengler  XX 
asrning  30-yillarida  «Inson va texnika»  asarida inson  olamning 
hukmdori  edi,  u  mashinaning quli bo‘lib  qoldi,  deb yozgan edi. 
Texnika  inson borliglning barcha  sohalariga:  iqtisod,  siyosat va 
mafkuraga  kirib  keldi.  «Inson va  mashina»  immosabatlari  yan- 
gicha  mazmun  kasb  etyapti.  Asrimiz  boshida  ijtimoiy-texnika 
taraqqiyotining  ibtidosidayoq  olimlar,  yozuvchilar  texnika  va 
texnologiya  uning tabiatga  inson  hayotiga  ta’siri  masalariga  o‘z 
munosabatlarini bildirishgan.  Bu xususda noosfera ta’limotining 
asoschilaridan  bolgan  akademik  Vernadskiy  «Sayyoramiz 
yuzi—biosfera  inson  tomonidan  ongli va  asosan  ongsiz  ravishda 
kimyoviy  o‘zgarishlarga  duchor  etilmoqda.  Inson  quruqlikning 
fizikaviy  va  kimyoviy  havo  qobig‘ini,  uning  barcha  tabiiy  suv- 
larini  o‘zgartirmoqda.  Hozir  biz  biosferadagi  yangi  geologik 
evolyutsion o‘zgarishlarni boshdan kechiryapmiz.  Biz  noosfera- 
ga kirib boryapmiz»1  deb ta’kidlaydi.  Noosferaning atrof-muhit, 
tabiatga ta’siri har  doim  ham  kutilgan  natijani beravermasligini 
bugun hayotning o‘zi ko‘rsatib turibdi.  Atom bombasining yara- 
tilishi,  ballistik  raketalarning  havo  qatlamini  teshib  o‘taverishi 
natijasida  azon  qatlamining  kengayib  borayotganligi,  kimyoviy 
zavod-fabrikalarning  ko‘payishi  natijasida  atmosferaning  zahar- 
lanishi  nabotot,  hayvonot  dunyosigina  emas  insoniyatga  sal­
biy  ta’siri  kabi  misollarni  ko‘plab  keltirish  mumkin.  Hozirgi 
globallashuv  sharoitida  yuqori  texnologiyalar,  yangi  axborotlar 
asri  sifatida  namoyon  bolmoqda.  Olamni  estetik  anglashda 
texnologiyalarning roli  ortib  kishilar ongi  mana shu tezkorlikka 
moslashishi lozimligini taqozo  etmoqda.