Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

 

3.4. Mamlakatning oziq-ovqat xavfsizligi 

 

Iqtisodiy va oziq-ovqat xavfsizligi tushunchasi. 

Iqtisodiy xavfsizlik deganda, mamlakatdagi 

ishlab  chiqarishning  shunday  holatini  tushunish  kerakki,  qaysiki,  unda  jamiyatning  ijtimoiy-

iqtisodiy barqarorligi va iqtisodiyotning mustaxkam rivojlanishi tashqiomillarning mavjudligi va 

harakatiga bog’liq bo’lmagan holda, ta’minlanadi.     

Oziq-ovqat xavfsizligi mamlakatni mavjud salohiyatlar, resurslar bilan ta’minlash  va aholini 

ichki va tashqi sharoitlarga bog’liq bo’lmagan holda, ilmiy jihatdan asoslangan tibbiy me’yorlar 

darajasida  oziq-ovqat  mahsulotlariga  kafolatlash  demakdir.  Oziq-ovqat  xavfsizligini  ta’minlash 

potensial  xavfning  aniq  va  istiqboldagi  holati,  shuningdek  aholini  oziq-ovqat  tovarlari  bilan 

ta’minlashning samarali sistemasini yaratish to’g’risidagi bilimlarni yuzaga keltiradi. 

Oziq-ovqat  bilan  o’zini-o’zi  ta’minlash  –  bu  davlatning  ichki  extiyojini  oziq-ovqatning 

barcha turlari hamda alohida maxsulot turlari bilan ham ta’minlash, qoplash qobiliyatidir. 

Oziq-ovqat  xavfidan  keladigan  iqtisodiy  zarar  bevosita  va  bilvosita  yo’qotishlar  bo’lib,  u 

quyidagilar bilan bog’liq: 

•

 

Ta’minlovchi tarmoqlar va agrosanoat majmui tizimlari va elementlarining buzilishi; 

•

 

Oziq-ovqat maxsulotlariga oshirilgan baholar bo’yicha import to’lovlari; 

•

 

Mehnatga 

yaroqli 

aholining 

kamayishi 

hisobiga 

mehnatning 

iqtisodiy 

samaradorligining pasayishi. 

Oziq-ovqat  qaramliligi  va  oziq-ovqat  mustaqilligi

.  Mamlakatda  oziq-ovqat  qaramliligi 

shunday  holatda  vujudga  keladiki,  unda  jamiyat  o’z  oziq-ovqat  xavfsizligini  o’zi  mustaqil  hal 

qilish  qobiliyatiga  ega  bo’lmaydi.  U  qishloq  xo’jaligi,  sanoat  va  transport  kabi  tarmoqlar 

majmuining  buzilishiga,  shuningdek  zaruriy  oziq-ovqat  maxsulotlari  importiga  mamlakat 

iqtisodiyotining  to’lovqobiliyatli  emasligiga  asosiy  sabab  bo’ladi.  Oziq-ovqat  qaramliligining 

paydo  bo’lishi  uchun  asosiy  sharoit  davlatning  xususiy  ishlab  chikaruvchilarni  qo’llab 

quvvatlamasligi va oziq-ovqat maxsulotlari importining haddan tashqari ko’payib ketishi bo’lib 

hisoblanadi.  

Oziq-ovqat mustaqilligi bu aholini o’rnatilganovqatlanish me’yorlari bo’yicha oziq-ovqatlar 

bilan  ta’minlash  uchun  energiya,  yer  resurslari,  qishloq  xo’jaligi  mashinalari,  moddiy 

resurslarning strategik zaxiralari mavjudligini taqozo qiladi. Uni amalga oshirish uchun agrosanoat 

majmui aholining asosiy oziq-ovqat maxsulotlari turlariga bo’lgan talabini zaruriy miqdorda va 

assortimentda  mustaqil  ishlab  chiqarish,  saqlash,  qayta  ishlash  va  ta’minlashga  qodir  bo’lishi 

kerak.  

Oziq-ovqat  xavfsizligi  strategiyasi.

Oziq-ovqat xavfsizligi strategiyasi quyidagilarni taqozo 

qiladi:    

---

 

 

 

82 

 

•

 

Agrosanoat majmuyi mehnat resurslariga nisbatan proteksionistik tadbirlarni o’tkazish va 

aholining turli qatlamlari uchun davlat ta’minotiga erishish; 

•

 

Ishlab  chiqarish,  saqlash,  qayta  ishlash  va  oziq-ovqat  mahsulotlarini  taqsimlash  tizimida 

mehnat resurslarining optimal balansini qo’llab quvvatlash; 

•

 

Agrosanoat  majmui  tizimini  energiya  va  resurslarni  tejaydigan  texnologiyalarga 

yo’naltirish; 

•

 

Agrosanoat majmui faoliyati ta’minoti va davlat rejalashtirish tizimlarining harakat qilishi.