O’zbеkistоn rеspublikаsi хаlq tа`limi vаzirligi



Download 0,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/100
Sana02.01.2022
Hajmi0,6 Mb.
#307813
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   100
Bog'liq
Jahon Adabiyoti Ma'ruzalar Matni

QOZOQ ADABIYOTI
Qzoq   xalqining   ko`p   yillik   tarixi   va   milliy   madaniyati   Savdo   hunarmandchilik
markazlari, hosildor ekin maydonlari barobarida milliy madaniyat namunalari XIII asrda
mug`ul bosqinchilari tomonidan yakson qilindi. Ko`chmanchi tarqoq  chorvadorlar, XVI
asrlarda tashkil topgan kattajuz, o`rtajuz, kichikjuz deb atalgan urug` uyushmalari 1723-
yilda mamlakatga yopirilib kelgan jungorlar (qolmiqlar) hujumiga bardosh berolmadi. Bu
Rossiya imperiyasining osongina qozoq xalqini bosib olishiga imkon yaratdi.
Qozoq yozma adabiyoti ancha kech shakllandi. XIX asrgacha qozoqlarda adabiyot,
asosan,   xalq   og`zaki   ijodiyoti   shaklida   rivojlandi..   xalq   ijodidagi   qo`shiq,   ertak   va
dostonlar turli mavzularni qamrab olgan. Ayniqsa, qahramonlik dostonlari salmoqli o`rin
tutadi.   «Qo`blandi   botir»,   «Qambar   botir»,   «Ertag`in»   shular   sirasiga   mansub.   Qozoq
folklorida   «Qizjibek»,   «Qo`zi   ko`rpesh»   va   Bayan   suluv»,   «Suluv   shash»   ishqiy-lirik
dostonlari juda mashhur bo`lib, kattadan-kichik barchasi uni yodlashga harakat qilgan.
XVIII-XIX   asrlarda   og`izdan-og`izga   ko`chib   yurgan   dostonlarni  kuylovchi   xalq
oqinlari, jirovlar yetishib chiqdi. Buxor jirov, Nisanboy, Do`sxo`ja, Maxambet Utemisov,
25


Aim.uz
Xoliboy Mamabetovlarni ko`rsatish mumkin. O`zining ijrochilik mahorati bilan shuhrat
qozongan   oqinlardan   biri   Jambul   Jabayev   Jambul   tog`   etagida   kambag`al   oilasida
tug`ilgan.   Ustozi   Suyumboy   tarbiyasini   olgan   oqin   «Kambag`alning   sho`ri»,
«Shaltaboyga»,   «Mirzobek   volostining   boshlig`iga»,   «Qodirboyning   iti»  kabi  asarlarda
xalqning hayotini real tasvirlashga intildi.
Sho`ro   adabiyoti   rivojining   ilk   davrida   qozoq   yozuvchilaridan   I.   Kubeyev,   S.
Turayg`irov,   S.Donentaev,   I.Shonsugurov,   S.Sayfullinlar   ijod   qilgan   bo`lsa,   ikkinchi
davrida   Muxtor   Avezov,   Sobit   Muqanov,   G`abit   Musrepov,   G`abidin   Mustafin,   Toir
Jarokov, Abdulla Tojiboev, G`ali O`rmonovlar samarali ijod etishdi.
Qozoq   romanchiligi   I.Kubeyev,   M.Avezov,   S.Muqanov,   G`.Musrenov,
G`.Mustafinlarlar   ijodi   bilan   chambarchas   bog`liq.   Sobit   Muqanov   «Temir   tas»,
«Bo`tako`z», «Hayot maktabi», «Polvon cho`loq», MuxtorAvezov «Enlik-Kebek», «Qora
ko`z», «Xon qene», «Abay», «Chegarada», «Yalang`och qilich», «Olma bog`ida», «Izlar»,
«Yelkama-yelka», «Burgutli ovchi», G`abiden Mustafin «Hayot yoki Mamot», «Shig`anan
Bersiev», «Millioner», «Qozoq soldati», «Uyg`ongan o`lka», S.Sayfullin «Qizil burgutlar»
asarlari bilan yangi pog`ona ko`tarildi desak mubolag`a bo`lmaydi. Albatta, bu asarlarning
talqin va tahlilida tavofut bor.
Qozoq   va   o`zbek   adabiyotlari   orasidagi   aloqa   va   hamkorlik   uzoq   tarixga   ega.
Alpomish   va   Go`ro`g`li,   Qo`blandi   Botir   va   Ertag`in,   mullo   Nasriddin   bilan   Aldar
Ko`sadan   tortib   Alisher   Navoiy   va   Abaygacha   do`stlik   rishtalari   mustahkamlangan.
O`zbek   kitobxonlari   uchun   Muxtor   avezovning   to`rt   jildlik   «Abay»,   G`.Mustafinning
«Qarag`anda», «Chig`anoq», Jambul Jabaevning she'riy to`plamlari, S.Bkgalining «Ona
mehri» hikoyalar to`plami nashr etildi. Shu   barobarida o`zbek yozuvchilaridan Hamza,
Oybek,   Asqad   Muxtor,   Abdulla   Qahhor,   Odil   Yoqubov,   Ibrohim   Rahim,   shoirlardan
Uyg`un,  Ramz   Bobojon,   Mirtemir,  Shuhrat,  Zulfiyalarning   asarlari  qozoq     tilida   chop
etildi.

Download 0,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   100




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish