Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya kafedrasi

 

III  BOB.   BUXORO BILOYATI  CHO‘L  EKOTIZIMINING   

“NODIR ”  O‘SIMLIKLARI  VA  ULARNING  BIOEKOLOGIK 

XUSUSIYATLARI  

 

Buxoro  va Navoiy    viloyati  hududining 90 %  ga  yakin  maydoni quruq cho‘l 

zonasi  egallaydi.  Unda  qumli,  gipsli,  gilli  va  sho‘rxoqli  cho‘l  landshaft  tiplarini 

kuzatish  mumkin.  Bu  maydonlarda  ko‘p  asrlardan  beri  yaylovlar  sifatida 

foydalanib  kelinmoqda.  Biroq  keyingi  yillarda  cho‘l  hududida  o‘tkazilayotgan 

geologik  izlanishlar,  zavodlar  va  boshqa  turli  inshootlar  cho‘l  ekosistemalariga 

salbiy ta’sir etayotganini kuzatish mumkin. 

     Janubi  -  G‘arbiy  Qizilqum  cho‘lini  o‘rganishda  katta  hissa  qo‘shgan 

cho‘lshunos  botanik  olim  I.I.Granitovning  ma’lumotlariga  ko‘ra,    Qizilqum 

cho‘lining yuksak o‘simliklardan iborat florasi  900 dan ziyod turdan iborat. Uning 

25  %  ni,  ya’ni  226  ta  turi,  O‘rta  Osiyoning  endemik  o‘simliklari  hisoblanadi.  Bu 

endemik  turlarni  hayotiy  formasini  tahlil  etganda  ularning  80  %  ga    yaqinini  bir-

ikki  va  ko‘p  yillik  o‘t  o‘simliklar  tashkil  etadi.  Ularning  ko‘pchiligi  qumli 

cho‘llarga  xos  bo‘lgan  psammofit  o‘simliklardir. 

1998  yilda  nashr  etilgan  Uzbekiston  Respublikasi  Qizil  kitobining    I-tomida 

(o‘simliklar) 301 ta noyob va yo‘qolib ketish xavfi ostidagi o‘simlik turlaridan 49 

ta  tur  Buxoro  va  Navoiy  regioniga  xos  o‘simliklar  ekanligi a niqlandi. 

Olti jildli