Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti ekologiya kafedrasi

  Arpag‘on 

–  boshoqdoshlar  oilasiga  mansub  bir  yillik  o‘simlik.  Bo‘yi    5-30 

smga  etadi.    Poyasi    asosidan  bo‘g‘insimon  ko‘tariladi,  tuki  yo‘q.    Mart  oyida 

ko‘karadi,  ildizi  patak  ildiz.  Aprel  oyida  gullaydi,  gullari  mayda,  sarg‘ish.  Urug‘i 

mayda 

oyida 

pishadi. 

Arpag‘on 

asosan 

bahor 

o‘simligi-efemerdir. 

U 

viloyatimizning  hamma  yerlarida,  ayniqsa    gipsli  cho‘l  zonalarida    keng  tarqalgan. 

Chorva  mollari  uni  ko‘kligida  ham,    qurigandan  keyin  ham  yaxshi  eydi.    Tajribali 

cho‘ponlar  arpag‘on  ko‘p  o‘sgan  (sernam)  yillari  undan  qishlov    uchun  xashak 

to‘plab  oladilar.  Arpag‘on  taqir  yerlarda    mo‘l  hosil  beradi.    Shu  boisdan  taqir 

yerlarni  o‘zlashtirishda undan keng  foydalanish mumkin. 

---

 

25

 

Quyonsuyak –

 dukkakdoshlar oilasiga mansub buta bo‘lib, uning bo‘yi 4-6 m 

ga  etadi.  Barglari  yaltiroq  kumush  rang  va  muloyim  bo‘ladi. 

  Quyonsuyak  mart  oyida  ko‘karadi,  poyasi    tik  o‘sadi.    Yon  shoxchalaridan  

kurtaklar  unib    chiqib,  undan  barg  va  novdalar  hosil  bo‘ladi.  Aprel-may  oylarida 

gullaydi,  gullari  binafsha  rangli  xushbo‘y  va  chiroyli  bo‘ladi.  Mevasi  iyun-iyul 

oylarida pishadi. Urug‘i qo‘ng‘ir tusda. Ildizi qumga ancha  kiradi, shu jihatdan ham 

qumlarni  mustahkamlashda  muhim  ahamiyatga  ega.  Quyonsuyakning  yog‘ochi 

g‘oyat  mustahkamdir.  Insonlar    qadim  zamonlardan    beri  undan    foydalanib 

kelishadi.  Lekin  hozirgi  paytda  u  cho‘l  mintaqalarida  kamdan-kam  topiladi.  Gipsli 

cho‘l  zonasida    bulardan  tashqari  bir  yillik    o‘tlar-chitir,  yaltirbosh,  no‘xatak  , 

so‘tlama  va  ko‘p  yillik  o‘tlardan  qung‘irbosh,  rang,  iloq,  yarim  buta  hamda  

butalardan- boyalish, qirqbo‘g‘in, qorasaksovul kabi  ko‘plab o‘simliklar o‘sadi.  Bu 

yaylovlar  sernam  yillari    gektaridan  6-8  sentnergacha,  qo‘rg‘oqchil  yillari  2-3 

sentnergacha  hosil  beradi.  Shuni  alohida  ta’kidlash  kerakki,  gipsli  cho‘l  zonasi 

qorako‘lchiliqda yil bo‘yi foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lgan yaylovlardir.