Muqimiy nomidagi Qo`qon Davlat pedagogika instituti Ziyayev Adhamjon Nisolmuxammatovich


O’quvchilarning mehnat,jismoniy va estetik tarbiyasi



Download 1,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/83
Sana02.01.2022
Hajmi1,5 Mb.
#306289
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   83
Bog'liq
fayl 779 20210505

7.O’quvchilarning mehnat,jismoniy va estetik tarbiyasi 
7.1.Mehnat tarbiyasining maqsad, vazifalari.
  
Mamlakatimizda  mehnat  tarbiyasining  mazmuni  va  bolalarni  mehnatga 
tayyorlash muammolari Rahima Mavlonova, Mamat Haydarovlar tomonidan ilmiy 
jihatdan  asoslab  berilgan.  Rahima  Mavlonovaning  fikricha,  bolalarni  mehnatga 
tayyorlash – bu ularda mehnatga nisbatan ularning yoshiga muvofiq keluvchi ongli 
va ijobiy  munosabatlarni  tarkib toptirish, ularda  amaliy  ko’nikma  va  malakalarini 
egallashga 
qiziqishni 
shakllantirish 
demakdir. 
O’qituvchining  vazifasi 
o’quvchilarga yoshligidan boshlab mehnat – bu har bir insonni vijdoni va burchi 
ekanligini, inson o’z mehnati bilan sharaflanishini, faqat vatan farovonligi yo’lida 
qilingan  mehnatdagina  insonning  eng  yaxshi  fazilatlari  rivojlanishi  hamda 
takomillashishi mumkinligi anglashlariga yordam berishdir.  
Oilada, maktabda, jamiyatda mehnat tarbiyasi — bu mehnat ko’nikmalarini 
va  axloqiy  sifatlarni  shakllantirish,  tanlagan  mutaxassislik  bo’yicha  ishlashni 
bilish,  mehnatni  va  o’zgalar  mehnati  natijasini  hurmat  qilish,  mehnat  qilishga 
ehtiyojni  tushunadigan,  his  eta  oladigan  insonni  shakllantirish  tizimidir.  Mehnat 
tarbiyasi  shaxsga  mehnatning  mohiyatini  chuqur  anglatish,  ularda  mehnat  va 
mehnat  faoliyatiga  ongli  munosabatni,  shuningdek,  muayyan  ijtimoiy-foydali 
harakat  yoki  kasbiy  ko’nikma,  malakalarni  shakllantirishga  yo’naltirilgan 
pedagogik jarayon.
 
Mehnat  tarbiyasini  tashkil  etish  shaxsda  mehnat  va  mehnat  faoliyatiga 
ijobiy munosabatni shakllantirish maqsadini amalga oshirishga yo’naltiriladi.
 
Ta’lim  muassasalarida  mehnat  tarbiyasini  tashkil  etishda  mehnatning 
quyidagi turlaridan foydalaniladi:  
1) o’quv mehnati; 
2) ijtimoiy-foydali mehnat;  
3) o’z-o’ziga xizmat ko’rsatish; 
4) ishlab chiqarish mehnati. 
O’quv  mehnati  –  o’quvchilar  tomonidan  ilmiy  bilimlar,  o’quv  fanlari 
asoslarini  o’zlashtirish  orqali  ularni  amaliyotga  tatbiq  etishga  doir  ko’nikma  va 
malakalarni shakllantirishga qaratilgan amaliy faoliyati. 
Ijtimoiy-foydali  mehnat  o’quvchilar  guruhi  (jamoasi)  tomonidan  tashkil 
etilib, ijtimoiy ahamiyat kasb etgani holda bevosita shaxsni har tomonlama kamol 
toptirish,  uning  muayyan  ijtimoiy  ehtiyojini  qondirishga  yo’naltirilgan  mehnat 
faoliyatining  alohida  turi  sanaladi.  O’quvchilar  ijtimoiy-foydali  mehnatini  tashkil 
etishda sinf xonasi yoki oshxonada navbatchilikni tashkil qilish, hasharlar, mehnat 
bayrami,  ko’kalamzorlashtirish,  maktab  binosini  ta’mirlash,  fermer  hamda  jamoa 
xo’jaliklarida  yetishtirilgan  qishloq  xo’jaligi  mahsulotlarini  yig’ib  olishda 
dehqonlarga  ko’maklashish  kabi  shakllardan  samarali  foydalanish  mumkin.  O’z-
o’ziga xizmat – o’quvchilar tomonidan oilada, ta’lim muassasasida, omma uchun 
xizmat  ko’rsatiladigan  muassasalarda  o’z  ehtiyojlarini  qondirish,  shuningdek, 
zimmalaridagi  vazifalarni  ado  etish  maqsadida  tashkil  etiladigan  mehnat 
faoliyatidir.  O’z-o’ziga  xizmat  ko’rsatishning  eng  oddiy  ko’rinishlari  umumiy 


  
 
                                                                     
65 
 
ovqatlanish 
muassasalarida 
xodimlar 
xizmatidan 
foydalanmaslik, 
oilada 
yotoqxonani  tartibga  keltirish,  kiyim-kechaklarni  ozoda,  o’quv  qurollarini  esa 
tartibli  saqlash,  shaxsiy  gigiena  qoidalariga  amal  qilish  yo’lida  muayyan 
harakatlarni  bajarish  kabilar  sanaladi.  O’quvchilarning  ishlab  chiqarish  mehnati 
ta’lim  muassasalarida  o’quvchilarni  muayyan  yo’nalishlar  bo’yicha  kasb  yoki 
hunar  asoslaridan  xabardor  qilish,  ularda  amaliy  ko’nikma  va  malakalarni 
shakllantirish  yo’lida  olib  borilayotgan  pedagogik  faoliyat  ko’rinishlaridan  biri 
hisoblanadi.  Mehnat  tarbiyasining  asosiy  qismi  kasbga  yo’naltirish  hisoblanadi.   
Kasbga  yo’naltirish  —  bu  o’quvchiga  mehnat  bozoriga  va  imkoniyat  va 
ehtiyojlariga  mos  keluvchi  kasbni  tanlashlariga  yordam  berish  jarayoni 
hisoblanadi.  O’quvchilarni  kasb  tanlashga  yo’naltirish  ta’lim  muassasalarida 
tashkil  etiladigan  pedagogik  faoliyat  hamda  o’quvchilar  ishlab  chiqarish 
mehnatining  asosiy  yo’nalishlaridan  biri  bo’lib,  unga  ko’ra  o’quvchilar  muayyan 
kasb yoki hunar borasidagi bilim, ko’nikma, malakalar bilan qurollantiriladilar. 
 Kasbga yo’naltirish tizimi quyidagi komponentlarni o’z ichiga oladi: 

 
kasbiy  ta’lim  —o’quvchilarni  mehnat,  kasblar  dunyosi,  kasb  tanlash 
muammolari bilan tanishtirish; 

 
kasbiy  tashxis—o’quvchilarni  kasb  tanlashga  tavsiyalar  berish  uchun 
o’rganish. Tashxis tibbiy, psixologik, pedagogik bo’lishi mumkin; 

 
kasbiy  maslahat  —  kasb  tanlash  bo’yicha  maslahat  va  tavsiyalar 
berish; 

 
kasbiy tanlov —biror bir kasbga nomzodlarni tanlash; 

 
kasbiy moslashuv — ishlab chiqarish sharoitlariga va kasb talablariga 
yoshlarni moslashish jarayoni. 
O’quvchilarni  kasblar  dunyosi  bilan  tanishtirish  suhbat,  ekskursiya, 
uchrashuvlar,  anjumanlar,  konkurslar  shaklida  tashkil  etiladi.  O’quvchilarni 
kasblarga bo’lgan  qiziqish va qobiliyatlarini  rivojlantirishda to’garaklarni, klublar 
faoliyatini, bolalar markazlarini o’rni beqiyosdir. 
O’quvchilarni  kasb  tanlashga  tayyorgarligi  ko’rsatkichlari  quyidagilardan 
iborat.  Kasb  va  uning  shaxsga  nisbatan  talablari  to’g’risidagi  bilimlari,  o’zining 
individual xususiyatlarini bilishi, tanlagan mutaxassislik bo’yicha o’quv va amaliy 
ishlar, umumiy mehnat ko’nikmalari ko’lami.
 

Download 1,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   83




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish