“byudjet hisobi va g’aznachilik”fakulteti “elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot” kafedrasi

1-jadval
ye-hukumat va ye-ishtirokni rivojlantirish  MDH davlatlari reyting 
ko‘rsatkichlari
Davlat
e-hukumat 
bo‘yicha 
reyting-
2014
e-hukumat 
bo‘yicha 
reyting-
2016
e-hukumat 
bo‘yicha 
o‘zgarish
Davlat
e-ishtirok
bo‘yicha
reyting-
2014
e-ishti-
rok
bo‘yicha
reyting-
2016
e-ishti-
rok
bo‘yich
a
Qozog‘iston
28
33
-5
Rossiya
30
32
-2
Rossiya
27
35
-8
Ukraina
77
32
+45
Belarus
55
49
+6
Ozarbajon
77
47
+30
Ozarbajon
68
56
+12
O‘zbekiston
71
47
+24
Ukraina
87
62
+25
Moldova
40
50
-10
Moldova
66
65
+1
Qozog‘iston
22
67
-45
O‘zbekiston
100
80
+20
Qirg‘izston
81
67
+14
Armaniya
61
87
-26
Belarus
92
76
+16
Qirg‘izston
101
97
+4
Armaniya
59
84
-25
Tojikiston
129
139
-10
Tojikiston
158
149
+9
Turkmanis-
ton
128
140
-12
Turkmanis-
ton
158
179
-21
Ma’lumki,  interaktiv  davlat  xizmatlari  inson  manfaatlarini  ta’minlashda 
alohida  ahamiyatga  ega.  Zero,  shu  asosda  odamlarning  uzog‘i  yaqin,  mushkuli 
oson  bo‘lmoqda,  vaqti,  sarf-xarajati  tejalayapti.  Boshqacha  aytganda,  “Elektron 
hukumat”  tizimi  aholi  va  biznes  sub’ektlarining  masalalarini  xal  etishda  katta 
qulaylik yaratmoqda. 
Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali (YaIDXP) to‘g‘risidagi Nizomga 
asosan  Yagona  portalning  asosiy  vazifalari  quyidagilardan  iboratligi  ko‘rsatib 
berilgan: 
˗
foydalanuvchilarga  davlat  organlariga  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  murojaat  qilish 
uchun imkoniyat berish; 
˗
foydalanuvchilarni  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalari  sohasidagi 
boshqa loyihalar bilan integratsiyalash; foydalanuvchilarning davlat organlari bilan 
o‘zaro hamkorligi samaradorligini oshirish; 
˗
davlat organlariga murojaat qilinganda foydalanuvchilar uchun byurokratik 
to‘siqlarni qisqartirish va ularni bartaraf etish; 

---

59
˗
«elektron  hukumat»ni  yanada  rivojlantirish  va  davlat  boshqaruviga 
zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etishda ko‘maklashish
20
.
“Elektron  hukumat”  tizimining  takomillashuvi  davlat  interaktiv  xizmatlari 
sonini ortib borishida muhim omil hisoblanadi. YaIDXPning funksiyalari dinamik 
ravishda  kengayib  bormoqda  va  hozirgi  kunda  301  turdagi  interaktiv  xizmatlarni 
ko‘rsatadi. Xususan, Yagona portaldagi davlat idoralari rahbarlari qabuliga onlayn 
yozilish,  sudlanganlik  yoki  sudlanmaganlik  holati  to‘g‘risida  ma’lumot  olish, 
mehnat  staji  to‘g‘risidagi  arxiv  ma’lumotnomasini  olish,  murojaat  yo‘llash  kabi 
xizmatlar ommalashuv xususiyatiga ega bo‘ldi. 
2015 yil yanvar oyida portalda  tadbirkorlik  faoliyatiga ta’sir etuvchi  ishlab 
chiqilayotgan  normativ-huquqiy  hujjatlar  loyihalarini  muhokama  qilish  va  qabul 
qilingan normativ hujjatlarni baholash bo‘yicha yangi tizim ishga tushirildi. 2017 
yil yanvar oyiga qadar bu tizimda 80 ta qonun hujjat loyihalari muhokama qilinib, 
ulardan 9 tasi internet foydalanuvchilari fikr-mulohazalari asosida, fuqarolar fikrini 
e’tiborga olgan holda takomillashtirildi. Ayni damda 20 dan ortiq qonun hujjatlari 
muhokamasi davom etmoqda. 
Respublikadagi  barcha  ta’lim  muassasalari  2005  yildan  buyon  faoliyat 
yuritib  kelayotgan  ZiyoNET  tarmog‘iga  ulangan.  Portalning  2014  yilda 
yangilangan hozirgi kundagi kutubxonasida o‘quv qo‘llanma, dissertatsiya ishlari, 
ilmiy  maqola  va  shu  kabilar  bilan  birga  130  mingdan  ortiq  birlikdagi  axborot-
ta’lim resurslari mavjud (8-rasm). 
Shuningdek,  2012  yil  10  dekabrdagi  “Xorijiy  tillarni   o‘rganish  tizimini 
yanada  takomillashtirish  chora-tadbirlari  to‘g‘risida”gi  qaror  ijrosi  doirasida  
ZiyoNET portalida 4 mingdan ortiq qo‘llanma, interaktiv darslik, o‘yin,  video- va 
audiosyujet materiallariga ega “Horijiy tillar” bo‘limi yaratildi. 
20
 
Ўзбекистон
 
Республикаси
 
Ягона
 
интерактив
 
давлат
 
хизматлари
 
портали
 
тўғрисида
 
Низом

---

60
8-rasm. ZiyoNET portali kutubxonasidagi ta’lim axborot resurslarining o‘sib 
borish tendensiyalari (ming)
Yangi  tartib  2017  yilning  1-  aprelidan  amaliyotga  kiritilib,  endi  yangi 
biznesni  onlayn  tartibda  ro‘yxatdan  o‘tkazish  imkoni  yaratildi  va  ro‘yxatga  olish 
uchun  respublikamizda  “yagona  darcha”  tamoyilida  faoliyat  yuritadigan  194  ta 
markaz  tashkil  etildi.  Ro‘yxatga  olish  jarayonlarini  soddalashtirilishi  va 
tezlashtirilishi  iqtisodiyotni  rivojlantirish  va  liberallashtirishning  ustuvor 
yo‘nalisharidan biri bo‘lgan “milliy iqtisodiyotning mutanosibligi va barqarorligini 
ta’minlash,  uning  tarkibida  sanoat,  xizmatlar  ko‘rsatish  sohasi,  kichik  biznes  va 
xususiy  tadbirkorlik  ulushini  ko‘paytirish”
21
  harakatlar  strategiyasini  amalga 
oshirishda asosiy omillardan biri hisoblanadi.
O‘zbekiston  Respublikasida  2005  yildan  boshlab  davlat  bilan  fuqarolar 
o‘zaro  hamkorligini  amalga  oshirishni  samarali  yo‘lga  qo‘yish  maqsadlarida 
elektron  raqamli  imzo  (ERI)  milliy  infratuzilmasi  yaratildi.  Olib  borilgan  chora-
tadbirlar natijasida   ERI kalit va kalitlar sertifikati soni 01.01.2017 holatiga ko‘ra 
1626,1  birlikni  tashkil  etdi  (9-rasm)  va  bu  tizim  uzluksiz  takomillashtirilib 
borilmoqda. 
E
lektron  hujjatdagi  elektron  raqamli  imzo  qog‘ozli  tashuvchidagi  hujjatda 
qo‘lda  qo‘yilgan  imzo  bilan  bir  hil  huquqga  ega  bo‘lib,  elektron  hujjatni 
imzolovchi  shaxsni  aniqlash  uchun  ishlab  chiqilgan.   Elektron  raqamli  imzo 
elektron  shakldagi  fuqarolik  ishlari  bitimlarini  amalga  oshirishda,  davlat 
xizmatlarini  ko‘rsatishda,  davlat  funksiyalarini  ijro  etishda,  turli  yuridik 
ahamiyatga ega harakatlarni amalga oshirishda qo‘llaniladi. 
21
 2017-2021 
йилларда
 
Ўзбекистон
 
Республикасини
 
ривожлантиришнинг
 
бешта
 
устувор
 
йўналишлари
 
бўйича
 
ҳаракатлар
 
стратегияси
 - III. 
Иқтисодиётни
 
ривожлантириш
 
ва
 
либераллаштиришнинг
 
устувор
 
йўналишари

---

61
9-rasm. ERI kalit va kalit sertifikatlarining yillar kesimidagi o‘sish 
dinamikasi (dona)
Bugungi  kunda  barqaror  taraqqiyotga  erishishda  axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalarini  uzluksiz  takomillashtirib  borish  jahon  hamjamiyati  tomonidan 
tan  olingan  jarayondir.  Ma’lumotlarga  qaraganda,  ayni  paytda  jahon  miqyosida 
yaratilayotgan  yalpi  ichki  mahsulotda  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalari 
sohasining  ulushi  5,5  foizni  tashkil  etadi,  2020  yilga  kelib  bu  ko‘rsatkichni  9 
foizdan ortiq bo‘lishi kutilmoqda.
AKT  taraqqiyoti  har  qanday  mamlakatning  nufuzi  va  raqobatdoshlik 
darajasini  oshirib,  boshqaruvni  strategik  darajada  tashkil  etish  uchun  keng 
imkoniyatlar  yaratadi.  Xususan,  O‘zbekiston  Respublikasining  demokratik 
rivojlangan,  taraqqiy  topgan  davlatlar  qatorida  tengma-teng  yurishida  hamda 
fuqarolar  dunyoqarashini  o‘zgartirishda  muhim  ahamiyat  kasb  etib,  yangicha 
tafakkurga yo‘l ochadi.
Xulosa o‘rnida aytganda, respublikamiz iqtisodiyoti barcha tarmoqlarida va 
barcha hududida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng tatbiq 
etish,  raqamli  sanoatni  rivojlantirish  barobarida  interaktiv  xizmatlar  ko‘rsatishni 
yanada  takomillashtirish  va  sifatini  oshirish  asnosida  ijtimoiy-siyosiy,  ijtimoiy-
iqtisodiy  taraqqiyotni  rivojlantirish  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalarini 
rivojlantirish strategiyasining ustuvor maqsadlaridan biri bo‘lib qolaveradi.
E