“byudjet hisobi va g’aznachilik”fakulteti “elektron tijorat va raqamli iqtisodiyot” kafedrasi

Elektron hukumat ta’riflari
Dunyoning  ko'plab  mamlakatlari  hukumatlari  tomonidan  axborot-
kommunikatsiya  texnologiyalaridan  intensiv  foydalanish.  Ingliz  tilidagi  elektron 
hukumat  so'zida  ushbu  faoliyatning  sub'ekti  bo'lgan  davlatga  emas,  balki  davlat 
hokimiyati organlari faoliyatining shakllari va usullariga ko'proq murojaat qilinadi. 
“Elektron  hukumat”  –  axborot-kommunikatsiya  texnologiyalarini  keng 
qo`llash  hisobiga  tashkilotlar  va  fuqarolar  tomonidan  davlat  xizmatlari  hamda 
davlat  organlarining  faoliyati  natijalari  to`g`risida  axborot  olish  tezkorligi  va 
qulayligining sifat jihatdan yangi darajasini ta`minlovchi davlat loyihasi. 
“Elektron hukumat” tizimi doirasida o`zaro munosobatning asosiy shakllari 
quyidagilar hisoblanadi:

davlat organlarining aholi bilan o`zaro axborot munosoboti;

davlat  organlarining  tadbirkorlik  sub`ektlari  bilan  o`zaro  axborot 
munisabati;

davlat organlarining o`zaro axborot munosabati.
“Elektron  hukumat”  tizimini  shakllantirish  samaradorligining  muhim 
ko`rsatkichlaridan  biri  bo`lib,  interaktiv  davlat  xizmatlarini  ko`rsatish  va  ulardan 
foydalanish  huquqini  ta`minlash  tartibiga  muvofiq  elektron  ko`rinishdagi  ustuvor 
davlat xizmatlarini joriy etish hisoblanadi.
“Elektron  hukumat”  tizimi  orqali  amalga  oshiriladigan  interaktiv  davlat 
xizmatlari,  yuqorida  sanab  o`tilgan  yo`nalishlarga  muvofiq  guruhlangan  bo`lishi 
lozim.
Axborot texnologiyalari bo'yicha davlat dasturlarini o'rganish.

---

48
Jadval 1.1
E
lektron hukumat ta’riflari
Birlashgan Millatlar Tashkiloti
Elektron hukumat fuqarolarga davlat 
organlari tomonidan Axborot va 
xizmatlarini  etkazib  berish  uchun  
Internetdan foydalanish deb ta’riflangan.
Jahon banki
Elektron hukumat davlat organlari 
axborot  texnologiyalaridan   foydalanib  
fuqarolar,   tadbirkorlik  sub’ektlari  va 
boshqa  davlat  organlari  o‘rtasidagi 
o‘zaro  munosabatlarni   
yaxshilashni   
nazarda    tutadi.    Ushbu texnologiyalar 
turli 
maqsadlarga 
xizmat 
qilishi 
mumkin:
fuqarolarga 
davlat 
xizmatlarini 
yaxshiroq  yetkazib  berish,    biznes  va 
ishlab  chiqarish  bilan  o‘zaro  muloqotni 
takomillashtirish,  
kerakli  
ma’lumotlarni   olish   orqali  fuqaro 
huquq  va  imkoniyatlarini  kengaytirish, 
ѐki
 yanada samarali davlat boshqaruvini 
amalga oshirish.
Iqtisodiy hamkorlik va 
taraqqiѐt
tashkiloti
Elektron   hukumat   termini   xukumat  
tomonidan   AKTdan  foydalanib,  bir 
qator  amaliy  funksiyalarini  to‘laqonli 
bajarishi nazarda tutadi.
Xususan,  Internet  
va  
tegishli  
texnologiyalar  tomonidan Taklif etilgan   
tarmoq    salohiyati    tuzilmalari    va 
Hukumatning 
ishlash 
jaraѐnini
 
transformatsiyasi
tushuniladi.

---

49
Ko’rinib,  turibdiki,  «Elektron  hukumat»  tushunchasiga  nisbatan  nufuzli 
xalqaro  tashkilotlarning  yondoshuvida,  ham  umumiylik  jihatlari,  ham  farqlar 
mavjud.  Umuman  olganda,  dunyo  mamlakatlarining  ko’pchiligida  «Elektron 
hukumat»  tushunchasi  jamoatchilik  orasida  munozaralarga  sabab  bo’layotganini 
ta’kidlash  joiz.  Xususan,  «Elektron  hukumat»  so’zining  ingliz  tilidagi  muqobili – 
«Electronic  government»  so’zi,  ko’pchilik  o’ylagani  singari,  hukumat,  ya’ni, 
davlat  boshqaruvining,  ijro  etuvchi  markaziy  hokimiyati  tushunchasinigina 
taalluqli  emas,  balki  kengroq  ma’noda  bo’lib,  ya’ni,  u  –  davlat  boshqaruvi 
organlarining  o’z  funksiyalarini  amalga  oshirishda  elektron  axborot 
kommunikatsiya  vositalari  potensialidan  keng  foydalanishini  nazarda  tutadi.  Shu 
tufayli,  mutaxassislar  orasida  «