Microsoft Word mumtoz faylasuflar hikmati ziyouz com doc

www.ziyouz.com
 
кутубхонаси
 
37
DEMOKRIT 
(Milloddan avvalgi 460-360 yillar) 
 
Qadimgi yunon faylasufi Demokrit Abdera shahrida tug‘ilib o‘sgan. U badavlat oilaning 
farzandi edi. Ammo boylikdan kechib, butun umrini kambag‘allikda o‘tkazdi. Bor umrini 
donishsevarlikka bag‘ishladi. Misr, Eron, Hindiston, Habashistonga sayohat qilgan. 
Demokrit shahar tashqarisida joylashgan yer ostidagi sag‘anada kechayu kunduz 
tinmay ijod bilan mashg‘ul bo‘lgan. 
U ellikka yaqin asar yozib qoldirgan. 
«Inson tabiati to‘g‘risida», «G’oyalar haqida», 
«Maqsad haqida»
 va boshqalar shular jumlasidandir. Pifagorning o‘g‘li Arimnest 
Demokritning ustozi bo‘lgan. 
 
* * * 
Ezgulik adolatsizlik qilmaslikkina emas, uni istamaslik hamdir. 
 
* * * 
So‘z — amalning soyasi. 
 
* * * 
O’zida yo‘q narsalar uchun g‘am chekmaydigan, boridan quvonadiganlar aqlli kishilardir. 
 
* * * 
Demokritning yuz-ko‘zidan sira tabassum arimagan. Chunki odamlar bajarayotgan barcha jiddiy 
amallar unga kulgili tuyulardi. 
Demokrit g‘ayrioddiy narsalarni darrov ilg‘ab olish va ulardan hayratlanishning hadisini olgan edi. 
Rivoyat qilishlaricha, Demokrit bir o‘tinchining sarjinlarni mukammal handasaviy shaklda 
taxlayotganini ko‘rib va bu ishni mutlaqo ongli ravishda, mustaqil bajarayotganini bilib hayratga 
tushadi. Taxminlarga qaraganda, bu o‘tinchi bo‘lg‘usi faylasuf Protagor edi. 
 
* * * 
Ne tongki, har qanday odam qancha qo‘yi borligini hech bir qiyinchiliksiz ayta oladi-yu, lekin 
hamma ham nechta do‘sti borligini sanab berolmaydi. Nahotki, do‘stlar shunchalik qadrsiz bo‘lsa? 
 
* * * 
Demokrit misdan yasalgan yaltiroq qalqonni quyoshga tutib, o‘z ko‘zlarini ko‘r qilgan. 
Faylasufning bu qilmishini turlicha izohlaydilar. Masalan, ba’zi manbalarga ko‘ra, Demokrit 
Quyoshning tabiatini tadqiq etarkan, XIX asrda hayotini elektromagnit to‘lqinlarini o‘rganishga 
bag‘ishlagan Xenri Xers taqdirini takrorlagan. Boshqa bir rivoyatda aytilishicha, Demokrit olamni 
«nomukammal asboblar» yordamida ko‘rish imkonidan o‘zini atayin mahrum etib, tafakkur ko‘zini 
ochish uchun ko‘zlarini «darcha»ga aylantirgan. Sitseron esa aytadiki: «Demokrit o‘zini-o‘zi so‘qirlikka 
mahkum etdi. Chunki faylasuf ko‘zning aldamchi manzaralari va to‘siqlaridan xalos bo‘lgan ong 
vositasida fikr yuritib, tabiatni mushohada etish va anglash kishiga ko‘proq zavq bag‘ishlaydi, deb 
hisoblardi». 
 
* * * 
Nafaqat yovni yengganlar, balki o‘z nafsi ustidan hukmronlik qila olganlar ham marddirlar, — deb 
yozadi Demokrit. — Ba’zilar butun boshli shaharlarga hokimlik qilish barobarida ayolning quliga 
aylanadilar. 
* * * 

---

Haqiqat manzaralari 96 mumtoz faylasuf