F. I. Salomova Bilim sohasi: 500000 – “Ijtimoiy ta’minot va sog’liqni saqlash” Ta’lim sohasi: 510000 – “Sog’liqni saqlash”

10.4. Harbiy mehnat gigiyenasi haqida tushuncha

. 

Harbiy  gigiyenaning  maxsus  bo’limi  bo’lib  harbiy  mehnat  gigiyenasi 

hisoblanadi. Bu bo’lim harbiy xizmatchilar organizmiga harbiy mehnatdagi maxsus 

ya’ni spetsifik sharoitlarning ta’sirini o’rganadi. Bunday mehnatning ta’siri harbiy 

texnikaga  xizmat  ko’rsatish,  undan  foydalanish  va  ta’mirlash  jarayonlarida 

kuzatiladi. Harbiy mehnat gigiyenasining asosiy maqsadi – harbiy xizmatchilarning 

salomatligini  saqlash  va  uni  mustahkamlash,  yuqori  darajadagi  mehnat  va 

jangovorlik holatini ta’minlashdir. 

Zamonaviy  harbiy  texnikalarning  konstruksiyalari  uni  normal  sharoitda 

ekspluatatsiya qilgan sharoitda harbiy xizmatchilarda harbiy-kasbiy kasalliklarning 

yuzaga  kelishini  bartaraf  qiladi.  Ammo,  avariyali  vaziyatlarda,  jangovor 

sharoitlarda  yoki  texnikadan  foydalanishda  texnika  xavfsizligi  qoidalariga  rioya 

qilinmagan  sharoitlarda  bir  qator  nomuvofiq  omillar  ta’siriga  duchor  bo’lish 

sharoitiga  tushib  qoladilar.  Bunday  omillar  qatoriga  texnik  suyuqliklar,  chiqindi 

gazlar  (ichki  yonar  dvigatellaridan  hosil bo’ladigan  chiqindi  gazlar),  poroxga oid 

gazlar, elektromagnit nurlanishlar, yuqori darajadagi shovqin va tebranish tas’irlari, 

ayrim organ yoki sistemalarning dinamik va statik zo’riqishlari kabilar. 

Ta’sir  etuvchi  omillarning  xususiyatlari  birinchi  navbatda  foydalanilayotgan 

texnika 

turiga 

bog’liqdir. 

Masalan, 

motorlashtirilgan 

yoki 

mexanizatsiyalashtirilgan  moto-o’qchi  qismlaridagi  harbiy  texnikaning  asosiy 

turlariga  tank,  bronetransportyorlar,  mexanatsiyalashtirilgan  piyoda  qismlarini 

kiritish  mumkin.  Bunday  texnikadan  foydalanilganda  kuzatiladigan  salbiy  omillar 

ta’sirini  tankchilarning  mehnati  gigiyenasi  xususida  so’z  yuritilganda  batafsil 

to’xtalamiz. 

 

---

 

608