Navoiy davlat konchilik instituti

20.5. Okean issiqlik energiyasidan foydalanish ekologik oqibatlar 
 
Har qanday okean energiyani o‗zgartirishda muayyan mos bo‗lgan ekotizimlardagi tabiiy 
holatlarning  o‗zgarishlar  bo‗lishi  albatta  muqarrardir.  Ulardan  ayrimlari  yangi, 
o‗zlashtiruvchilar uchun noma‘lum, boshlangich davrida ko‗zatilmagan va aniqlanmagan 
bo‗ladi.  Shunga  qaramasdan,  okean  energiyani  o‗zlashtirishda  va  energetik  foydalanish 
jarayonida  kutilmagan  holatlarga  uchramasligi  uchun,  dastlabki  davrida  ushbu  omillarni 
tahlil qilish va baholash zarur.  
Dastlabki baholashda okeanning termal energiyadan foydalanish - 
OTES 
ekologik xavfsiz 
deb  taqdim  etiladi.  Lekin,  okeanning  termal  energiyasidan  foydalanuvchi  qurilmalarni 
ishlatish salbiy oqibati - bu ammiak, propan, yoki freon, hamda issiqlik almashtirgichlarni 
yuvish uchun moddalar (xlor va b.) okeanga oqib chiqish mumkin. Chuqurliklardan sovuq 
suvlarning yuzaga chiquvchi suvdan, uning temperatura ortishi va 
SO2
-ning parsial bosimi 

---

pasaishi hisobidan, ancha ko‗p miqdorda karbonat angidrid gazi chiqish mumkin. Organik 
yoqilg‗idan  foydalanuvchi  oddiy  TES  ishi  bilan  taqoslanganda,  teng  quvvatli 
OTES
larni 
ishlatishdan 
SO2
-ning chiqishi 30%-ga ko‗p bo‗ladi.  
Atrof  muhitni  ancha  darajada  ifloslantiruvchi  IESlardan  farqi,  okeanning  issiqlik 
energiyasi ancha yuqori toza manba bo‗lib hisoblanadi. Bir tomondan, dengiz organizmlar 
suvso‗rgichlardan  ekranlar  bilan  himoyalanadi,  ikkinchi  tomondan  esa  -  chuqurliklardan 
(u yerda biologik hayot cheklangan) chiqadigan suvlar oziqlantiruvchi moddalar bilan boy 
bo‗lib,  dengiz  organizmlar  rivojlanishga  ijobiy  ta‘sir  etadi. 
OTES 
stansiyalarni  yaratish 
uchun yangi sun‘iy materiallar, defitsit va qimmatbaho metallar (magniy, titan va b.) talab 
qilinadi.  Bundan  tashqari,  texnikaviy  xavfsizligini,  avariyali  xizmatlarni,  ekologik 
tozaligini nazorat qilishni tashkil qilish ham murakkab masalalardir.  
OTES 
o‗rnatilgan  mintaqalarda  gidrodinamik  va  issiqlik  g‗alayonlar  masshtab  bo‗yicha 
ancha  katta  bo‗ladi,  shu  sababdan  atrof  muhitga  sezilarli  darajada  ta‘sir  etadi.  Bu  narsa 
suvning  sirkulyatsiyasi  o‗zgarishida,  biologik  balans  buzlishida,  mintaqaviy 
anomaliyalarda,  iqlim  o‗zgarishlarda  namoyon  bo‗ladi.  Okean  suvning  sovushi  oqibatda 
yuqori  qatlamlarda  oziqlanish  moddalarning  miqdori  ko‗payadi  va  fitoplankton  o‗sishi 
kuchayadi. Chuqurlikdagi mikroorganizmlar yuzalarga ko‗tarilganda okeanni ifloslantirish 
holati  bo‗lish  mumkin  va  uni  tozalash  uchun  maxsus  choralardan  foydalanish  zarur 
bo‗ladi.  
Okean  termal  energiya  asosida  energetik  stansiyalarni  ishlatish  natijasida  quyidagi 
ekologik oqibatlar bo‗lish mumkin:  
- suvni so‗rib olishda yoki membranalarda tirik organizmlarning shikastlanishi yoki yo‗q 
qilinishi;  
-  stansiya  orqali  o‗tayotgan katta  oqimlar  va  ular  oziqlanish  moddalarga, kislorod  va  tuz 
konsentrasiyaga,  faunaning  dinamikasiga  (ayniksa  tubida  yashaydigan  organizmlar 
uyushmalarga) ta‘sir qilish oqibatda tabiiy sirkulyatsiya va suvning tezlik o‗zgaradi;  
-  membranalarning  ifloslanishni  bartaraf  etish  uchun  qo‗llanilayotgan  zaxarli 
biotsidlarning suvga tushishi;  
-  kirishdagi  suvga  qaraganda  katta  sho‗rli  suvni  chiqarish  tufayli  uning  zichligi  ortishi 
oqibatda suzish holatda bo‗lgan mikroorganizmlar uchun xavf-xatar tug‗diriladi;  
-  dastlabki  suvga  qaraganda  past  sho‗rli  suvni  chiqarilganda  ayrim  organizm  turlariga 
(masalan,  chuchuk  suvli  uchun)  salbiy  ta‘sir  etish  mumkin.