O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Рефлексив саволлар ва мотивация.
Рефлектив 
саволлар ва мотивация талабалар учун ўқув жараёнида, 
талабалар эътиборини тафсилотларигача, танқидий 
фикрлашни ривожлантириш ва ҳаракатлар режасини 
режалаштиришгача 
муҳим 
восита 
ҳисобланади. 
Мотивация аниқроқ савол сифатида тушунилади, масалан: 
“Мақсадингизни ўзгартириш мумкинми?”, Талабаларнинг 
диққатини ўзига хослик ва мисолларга жалб қилиш. Талаб 
қилишнинг яна бир усули - талаба ёрдам сўраганда айтган 
сўзларини такрорлаш ва умумлаштириш. Учинчидан, 
мотивация саволни талабанинг ўзига йўналтириши 
мумкин. Бу талабаларни ўзларини ва материални яхшироқ 
тушуниш учун гапиришга ундаши мумкин. 
Бу техниканинг ягона қийинчиликлари шундаки, 
баъзида талабанинг сўзини тўхтатиб, унинг диққатини у 
нима қилаётганига ёки нима учун қилаётганига тўғри 
вақтни танлаш қийин бўлади. Метакогнитив кўникмага 
эга бўлган талабалар, қачон савол бериш ёки мотивация 
бериш кераклигини билишади. 
Қўллаб –қувватлаш.
Бундай қўллаб -қувватлаш 
талабага ўзи қила оладиган ва бошқаларнинг раҳбарлиги 
остида қила оладиган нарсалар орасидаги тафовутни 
бартараф этишга ёрдам беради (Хартман, 2001). Бундай 
ҳолда, талабага ҳақиқатан ҳам керак бўлган ёрдамни 
тўғри баҳолаш жуда муҳим. Шу билан бирга, бундай 
қўллаб -қувватлаш вазифаси талабанинг мустақиллигини 
оширадиган 
метакогнитив 
кўникмаларни 
ривожлантиришни ўз ичига олади. Бундай қўллаб-
қувватлашнинг икки тури кўриб чиқилади: Биринчи 
ҳолда, асосий эътибор мавжуд муаммонинг ўзига хос 
хусусиятларига, иккинчисида - мумкин бўлган эчимларни 
моделлаштириш учун ўтган тажрибани жалб қилиш 
усулларига қаратилади. 
Моделлаш.
Моделлаштириш бизнинг кундалик 
ҳаётимизда ва ўқитишда тез -тез ишлатилади, масалан, 
ўқитувчилар муайян муаммони қандай ҳал қилишларини 
баланд овозда гапирганда талабалар учун “эксперт 
моделлари” 
вазифасини 
бажарадилар. 
Проектив 
моделлаштириш, шунингдек, талабалар муаммони ҳал 
қилишнинг мумкин бўлган усулларини кўриб чиқишда 
иштирок этадиган ва бу қобилиятни ўз ичига олган ҳолда, 
ўзини шундай моделлаштиришга қодир деб ҳисоблай 
бошлайди. 

---