1- mavzu: Iqtisodiy geografiya fanining

  5.  Transport  geografiyasi. 
Transport  quriqlik,  suv,  havo  va 
elektron  transport  tarmoqlariga  bo„linadi.  O„z  navbatida  qo„riqlik 
transporti  tarmoqlari  avtomobil,  temiryo„l  va  quvur  transporti 
tarmoqlariga bo„linadi.  
Avtomobil  yo„llari  uzunligi  hozir  24,5  mln.  km  ni  tashkil  etadi. 
Uning  1/4  qismidan  ko„prog„i  AQSH,  yana  shuncha  yo„l  Hindiston, 
Yaponiya, Xitoy va Rossiya hissasiga to„g„ri keladi.  
Temiryo„l  transporti  quruqlikda  yuk  tashish  oborotiga  ko„ra  eng 
yirik tarmoqdir. Hozirgi vaqtda jahon temiryo„llarining umumiy uzunligi 
1,2  mln.  km  ni  tashkil  qiladi.  Temiryo„llar  jahon  mamlakatlarining 
140tasida  bo„lib,  yo„llar  umumiy  uzunligining  yarmi  AQSH,  Kanada, 
Rossiya, Hindiston, Xitoy. Germaniya, Argentina,  Avstraliya, Fransiya, 
Braziliya mamlakatlariga to„g„ri keladi. 
Quvur transporti jahonning neft va tabiiy gaz ko„p  miqdorda qazib 
chiqariladigan  va  ularni  iste‟mol  qiladigan  mamlakatlarda  rivojlangan. 
Jahon  neft  va  gaz  quvurlarining  umumiy  uzunligi  1,5  mln.  km  dan 
iborat.  
Suv  transporti  dengiz  va  daryo  transporti  tarmoqlarini  o„zida 
birlashtiradi.  Asosiy  dengiz  yo„llari  turli  mahsulotlarni  ishlab 
chiqaruvchi  va  ularni  iste‟mol  qiluvchi  davlatlar  o„rtasida  tashkil 
qilingan.  Jahon  dengiz  transporti  rivojlanishida  dengiz  bo„g„ozlari  va 
halqaro kanallarning ahamiyati katta.  
Havo  transporti  barcha  transport  tarmoqlari  orasida  alohida 
xususiyatlarga egaligi bilan ajralib turadi. Boshqa transport tarmoqlarida 
uning ustunligi yuk va yo„lovchilarni uzoq masofalarga juda qisqa vaqt 
davomida  yetkazib qo„yishidir. Havo transportida  tashilayotgan yuk va 
yo„lovchilarning  45  foizi  ichki  va  55  foizi  halqaro  aloqalar  hissasiga 
to„g„ri keladi.